Beatrijs Ritsema – Het Grote Etiquetteboek. Hoe het eigenlijk hoort in de 21ste eeuw. ISBN 978-90-290-8670-7, 462 pagina’s, € 29,95. Amsterdam: Meulenhoff, tweede druk 2011.
Kun je iemand nog met juffrouw aanspreken? Wanneer moet je u tegen iemand zeggen? Mag je zomaar de buik van een zwangere vrouw voelen? Neem je de telefoon op met je voor- of achternaam? Kun je tegen iemand zeggen dat hij of zij er slecht uit ziet? Hoe spreek je een hoogleraar aan? Of je schoonouders? Is het nog ‘done’ om een handkus te geven? Hoe ontkom je eraan om allerlei vage personen drie keer te zoenen? Mag je in de lucht kussen? Moet je wel bedanken voor een welgemeend compliment? Mag je nog steeds een brief niet beginnen met ‘ik’? Kun je kerstkaarten per mail versturen? Is er iets te doen aan de verengelsing van het Nederlands? Is het netjes dat Friezen in gezelschap Fries met elkaar praten? Zeg je ijskast of koelkast? Wanneer zet een man zijn hoed af? Kun je er wat van zeggen als je geconfronteerd wordt met iemands deinende borsten vanwege een wel erg laag uitgesneden hals? Kun je een dame zo maar een rode roos geven? Hoe krijg je je liefdesbrieven terug als de relatie is beëindigd? Wanneer moet je een fooi geven? Mag je in hoge nood gebruik maken van een invalidentoilet? Wanneer wordt er een cadeautje van je verwacht? Wat doe je als je een slechte wijn cadeau krijgt? Kun je weigeren als je schoondochter je uitnodigt om bij haar bevalling aanwezig te zijn? Kun je een verzoek om peetoom of peettante te worden naast je neerleggen? Wie betaalt de bruiloft? Kun je het maken om bepaalde figuren niet uit te nodigen? Kun of moet je geld geven? Wat doe je met gescheiden ouders? En met een tweede huwelijk? Wie stuur je een rouwkaart? Wat doe je bij het verlies van een hond? Hoe schrijf je een weduwe aan? Feliciteer je iemand die in de rouw is met zijn of haar verjaardag? Mag je in een restaurant een niet lekkere wijn terugsturen? Wat is er fout aan de opmerking ‘smakelijke voortzetting’? Wanneer maak je een tafelschikking? Kun je niet opgegeten voedsel, waar wel voor is betaald, meenemen uit een restaurant? Wat zijn slechte tafelmanieren? Drink je gekregen wijn meteen op? Dien je kaas met een mes of kaasschaaf te lijf te gaan? Mag je kip kluiven? Wie doet de afwas? Kun je alcohol drinken in het gezelschap van Moslims? Hoeveel rekening moet je houden met vegetariërs? En met veganisten? Ga je met een kind naar de dames- of naar de heren wc? Hoe benoem je geslachtsdelen voor je kinderen? Hoe vaak mag je kind zijn schoen zetten? Wat mag een schoencadeau kosten? Wat doe ik eraan dat mijn zoon zich schaamt voor mijn lesbische relatie? Wat kunnen wij doen tegen een ‘verkeerd vriendje’ van onze dochter? Moeten wij onze auto uitlenen aan onze kinderen en ook nog de benzine betalen? Hoe behandel je een ex-schoonzus? Kun je onverwacht bij je ouders of bij je kinderen langskomen? Ben ik een ontaarde oma als ik niet voel voor een wekelijkse oppasdag? Mag oma de kleinkinderen een pak voor de billen geven? Wat doe je aan gasten die blijven plakken? Moet ik ingaan op een bedelbrief van een vriend voor een goed doel? Hoe herstel ik de vriendschap nadat ik per ongeluk op de cavia ben gaan zitten? Hoe kom ik onder een reünie uit? Hoe gaat internetdaten? Hoe versier ik mijn docent? Moet ik mijn nieuwe vriend volledige openheid verschaffen over mijn seksverleden? Mag mijn vriendin mij slaan? Mijn man kijkt porno, wat moet ik doen? Hoe maak je kennis met de buren? Wat doen we eraan dat de buren in de tuin roken? Wat doen we aan de blaffende honden van de buren? Wat is de etiquette als je verkouden bent? Kun je kinderen meenemen naar je werk? Wat doe ik aan het geleuter over baby’s op het werk? Of aan gezeur over privéproblemen? Moet de werkgever rekening houden met de religieuze overtuigingen van de werknemers bij de samenstelling van het kerstpakket? Hoe kom ik uit onder de A4’tjes terreur bij jubilea en dergelijke? Kan ik er wat van zeggen als de juf van mijn kind niet kan spellen? Hoe ga ik als zorgassistente om met handtastelijke oude mannen? Hoe kan ik mijn hulp op tactische wijze de wacht aanzeggen? Hoe ga ik om met moslima’s die geen hand geven?
Deze en nog veel meer vragen worden in hun context gesteld en beantwoord door de sociaal psychologe Beatrijs Ritsema, die hiervoor kan putten uit haar etiquetterubrieken in HP/De Tijd en Trouw. Ze doet dat met veel relativeringsvermogen, een tikje humor en gevoel voor de steeds veranderende omstandigheden, maar nooit belerend. Alle sectoren van het dagelijks leven en de verschillende rites de passage komen uitgebreid aan de orde.
Het kan helemaal geen kwaad dit boek in huis te hebben en het zo nu en dan eens te raadplegen. Overigens vind ik het zelf ook best leuk om er eens in te bladeren en er stukjes uit te lezen.
Dit boek is tevens uitgebreid besproken in de boekenrubriek LeesKost van het programma PuurCultuur op MeerRadio (woensdag 29 juni 2011).