Meindert van der Kaaij – Een eenzaam staatsman. Dirk de Geer (1870-1960). ISBN 989-90-8704-293-6, 517 pagina’s, € 45,-. Hilversum: Uitgeverij Verloren 2012.
Biografie van de in 1940 ‘afgezette’ premier De Geer.
Jonkheer Dirk Jan de Geer was een vooraanstaand Nederlands politicus met een lange staat van dienst, die begon toen hij in 1907 toetrad tot de Tweede Kamer voor de toenmalige Christelijk Historische Unie. Hij bracht het tot fractievoorzitter, burgemeester van Arnhem, minister van Financiën, minister van Binnenlandse Zaken en Landbouw, en premier. In 1933 werd hij Minister van Staat en leek zijn politiek-bestuurlijke carrière ten einde. In 1939 werd hij echter wederom premier van een regering die aan het begin van de Duitse bezetting in 1940 uit wist te wijken naar Londen. Kort daarna werd hij door Koningin Wilhelmina tot aftreden gedwongen. Zijn omstreden vertrek naar het bezette Nederland en de publicatie van een brochure over de synthese van democratie en nationaalsocialisme werd de Geer zeer kwalijk genomen. Hij werd hier zelfs voor vervolgd en veroordeeld tot een jaar voorwaardelijk. Ook moest hij zijn onderscheidingen inleveren.
De beeldvorming over De Geer is uitermate negatief, ook over zijn verdienstelijke vooroorlogse loopbaan. In dit lijvige boek, een proefschrift waaraan zes jaar is gewerkt, laat de auteur, redacteur van Trouw, zien dat dit beeld op zijn minst nuancering behoeft. De Geer was, om het maar eens kort door de bocht te zeggen, het slachtoffer van onconstitutioneel gedrag van Koningin Wilhelmina, de tomeloze ambitie van zijn opvolger Gerbrandy en van een oneerlijk proces.
Deze boeiende biografie van een gewaardeerd politicus, die plotseling werd verguisd, biedt tevens een buitengewoon interessant beeld van de Nederlandse politiek van voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog.
Dit boek is tevens besproken in de boekenrubriek LeesKost van het programma PuurCultuur op MeerRadio (woensdag 13 juni 2012).