Martin Sommer – Wat een held! Tien vaderlanders op een voetstuk. ISBN 978-90-8571-256-5, 112 pagina’s, € 9,50. Diemen: Historisch Nieuwsblad 2012.
Tien ‘helden’ op een rijtje.
Heldenverering lijkt tegenwoordig typisch on-Nederlands. Het lijkt een nationale sport om de weinige helden die we nog lijken te hebben van hun voetstuk te halen omdat er ook aan hen één of meer vlekjes zouden zitten. De auteur, politiek redacteur van de Volkskrant en columnist in het Historisch Nieuwsblad, verzet zich tegen deze ‘inquisitie-geschiedenis’ en presenteert in dit boekje een tiental Nederlandse helden. Achtereenvolgens passeren Julius Civilis, Floris V, Willem van Oranje, Jan Pieterszoon Coen, Michiel de Ruyter, Joan Derk van der Capellen, Johan Rudolf Thorbecke, Anne Frank, Willem Drees en Johan Cruijff de revue. Het boekje is als Essay verschenen ter gelegenheid van de Maand van de Geschiedenis 2012.
Net zoals op elke andere keuze valt ook op deze selectie wel wat af te dingen. Zo weten we nauwelijks iets over Julius Civilis en Floris V. Jan Pieterszoon Coen is in huidige linkse kringen met terugwerkende kracht tot schender van de mensenrechten uitgeroepen. Wie kent Joan Derk van der Capellen? Van Johan Rudolf Thorbecke weet men misschien dat hij in een ver verleden onze eerste grondwet heeft geschreven, maar daar blijft het bij. Alleen Willem van Oranje, Michiel de Ruyter, Anne Frank en Willem Dress hebben een redelijk onomstreden plaats in ons collectieve volksgeheugen. Johan Cruijff is eigenlijk te controversieel om voor een heldenstatus in aanmerking te komen, hoewel ik hem persoonlijk eeuwig dankbaar blijf voor zijn bijdrage aan het landskampioenschap en het winnen van de KNVB-beker door Feyenoord in 1984.
De lezer wordt geconfronteerd met bekende en onbekende feiten over de door Sommer gepresenteerde ‘helden’. De keuze van die feiten is wel subjectief. Bij Jan Pieterszoon Coen wordt, terecht, veel aandacht besteed aan het gedoe rondom diens standbeeld in zijn geboortestad Hoorn. Een verwijzing naar de door onze toenmalige premier Jan Peter Balkenende in 2006 geïntroduceerde VOC-mentaliteit ontbreekt echter.
In het portret van Willem van Oranje wordt niet verwezen naar de destijds zo populaire televisieserie van AVRO, VOO en BRT uit 1984, waarin een enigszins decadent portret van de hoofdpersoon werd neergezet met veel aandacht voor diens liefdesleven (‘Willem de Hijger’).
Dit alleraardigste en vlot geschreven boekje heeft zeker bijgedragen aan mijn kennis van een aantal meer of minder bekende ‘vooraanstaande’ Nederlanders.