Wim Wijnands – Niet fietsen op zondag. Kleine kroniek van een gereformeerde jeugd. ISBN 978-90-5787-158-0, 64 pagina’s, € 8,90. Sliedrecht: Merweboek 2012.
Jeugdherinneringen van een gereformeerde jongen.
Ooit waren de gereformeerden luid en duidelijk aanwezig in de Nederlandse maatschappij. Daar vindt men nu nog overblijfselen van op de Nederlandse Bible Belt, een geografische band die loopt van Zeeland naar het westen van Overijssel. De overgrote meerderheid heeft het Geloof der Vaderen verlaten of is geëvolueerd en voelt zich nu, samen met de voormalige Nederlands Hervormden en Lutheranen, thuis in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN).
De oud-docent Nederlands Wim Wijnands wil in dit boekje ‘een ander gereformeerd geluid’ laten horen en daarmee enig tegenwicht bieden aan de ‘trieste verhalen van ex-gereformeerden die met afgrijzen en walging terugkijken op hun vreugdeloze jeugd’. Wijnands tekende in de jaren ’70 van de vorige eeuw cartoons bij de artikelen van de kerkelijke journalist A.J. Klei in Trouw en hij illustreerde dit boekje dan ook zelf.
Achtereenvolgens laat Wijnands in korte hoofdstukken zijn licht schijnen over onder meer het kerkelijk jeugdwerk, de zondagen waarop je naast de dubbele kerkgang, alleen maar de Heidelbergse catechismus uit je hoofd mocht, nee moest, leren, de kerkzang en de overgang van het zingen der psalmen op hele noten naar de ritmische manier, de predikanten, de ‘tale Kanaäns’, de Antirevolutionaire Partij en de door veel ouderen bezochte experimenten met jeugddiensten.
Er staan enkele leuke anekdotes in, bijvoorbeeld over het vernielen van ‘vijandelijke’ verkiezingsposters, inclusief die van de Christelijk Historische Unie, maar uitgezonderd die van de Staatkundig Gereformeerde Partij, want ‘haar voorman, dominee Zandt, stond in onze ogen dermate dicht bij de Heer dat het aan blasfemie zou grenzen om zijn wervende teksten te vernietigen of zijn weinig flamboyante beeltenis zelfs maar van een snorretje of frivole bakkebaarden te voorzien’.
Jammer dat dit boekje niet kritisch geredigeerd en ingekort is voordat het werd uitgebracht. Dan was ons bijvoorbeeld het paginalange citaat van Van Limburg Brouwer bespaard gebleven en waarschijnlijk het weinig zeggende Oudejaarsavondverhaal ook. Godfried Bomans zei het al: ‘Schrijven is schrappen’. Nu ontstijgt dit boekje helaas vaak niet het niveau van ‘Vader vertelt’ en vader is soms, maar lang niet altijd boeiend. Alleen het stukje over Bert Klei (en de tekeningen) vond ik echt de moeite waard.
Anne van der Meiden vond het ‘een dierbaar document’. Ik doe het binnenkort cadeau aan de bazaar van onze plaatselijke PKN. Jammer.