Henk Bleker – Het andere Italië. La famiglia. Daar kunnen wij nog wat van leren. ISBN 978-94-615-6136-7, 205 pagina’s. Amsterdam: Bertram + de Leeuw 2013.
De problemen van het hedendaagse Italië met Europa.
Nog niet zo lang geleden leek het wel of Henk Bleker niet van de buis te slaan was. Als interim-voorzitter van het CDA leidde hij deze partij in de roerige tijd van de totstandkoming van het kabinet-Rutte I. Daarna was hij een niet onverdienstelijk staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, die op onorthodoxe wijze de bezem door de heilige huisjes van het verstarde milieubeleid haalde. Nu hij niet langer politiek actief is blijkt hij ook nog een prima auteur te zijn die de lezer laat delen in de inzichten die hij decennia opbouwde als Italië-watcher.
Bleker bespreekt in vijf delen achtereenvolgens La famiglia, het familiebedrijf en de economische geschiedenis van Italië, de Italiaanse economie, de rol van Italië binnen Europa en de Italiaanse politiek. Hij constateert dat Italië een steeds negatiever imago krijgt in Nederland vanwege onder meer een zwakke economie, een door corruptie vergiftigde samenleving en een politiek die niet deugt. Bleker vindt dat dit beeld niet klopt en vindt dat deze medeoprichter van de Europese Unie, waar men nog steeds pro-Europees denkt, een beter oordeel verdient. Zo vindt hij bijvoorbeeld dat het Nederlandse ‘participatiesamenleving’ een stuk killer klinkt dan het Italiaanse ‘familiesamenleving’.
Al vertellende over Italië houdt Bleker ons een spiegel voor. Hij vindt het heerlijk om ‘de warmte en de uitnodigende luidruchtigheid van de Italiaanse famiglia te ervaren. Hij laat ons zien dat het huis, la casa famiglia nog steeds een vaste ontmoetingsplek voor de Italiaanse familie is, vooral in de vakantieperioden en dat er nog altijd een saamhorigheid en solidariteit tussen de generaties is. In Italië ben je niet gauw alleenstaand. Veel dertigplussers, vooral mannen, wonen nog thuis. De ouders vinden het heerlijk hun kinderen in de buurt te hebben. Er is altijd wel iemand te vinden die een hulpbehoevende verzorgt. Veel legale en illegale immigranten werken als thuishulp.
De 3,5 miljoen familiebedrijven zijn de dragende kracht van de Italiaanse economie. Zijn deze behoudend? Innoveren ze voldoende? In ieder geval dient de politiek rekening met hen te houden, want ze vertegenwoordigen een groot aantal kiezers. Nog steeds blijven de familiebedrijven de stuwende kracht achter de vierde (!) economie van Europa.
Bleker laat zien dat de Italiaanse staatsschuld veel minder is gestegen dan de Nederlandse en dat Italië het land is waar de private schuld het kleinst is. Hij vindt de hogere risico-opslagen voor Italië van de financiële instellingen dan ook niet terecht. Berust dit op vooroordelen en foute beeldvorming? Wie zijn de boosdoeners? De ondergangsspeculanten, de ratingbureaus, de media, de beleggers of de Duitsers? Europa? Wel is duidelijk dat de Europese traagheid op Italië adequaat te helpen banen kost. Toch is Italië geen probleemland zoals Griekenland.
Italië is erin teleurgesteld dat landen als Duitsland en Nederland de Euro zien als de belangrijkste drager van de gemeenschappelijke identiteit in plaats van de gezamenlijke waarden.
Uiteraard komt ook Berlusconi aan de orde. Bleker behandelt zijn kabinetten en probeert het negatieve beeld dat in Nederland van deze Italiaanse politicus leeft voorzichtig wat bij te stellen. Hij ziet Berlusconi vooral als de verpersoonlijking van de anti-overheidssentimenten van de meeste Italianen. Een generatiewisseling in de politiek biedt wellicht kansen op een nieuwe zakelijkheid in de Italiaanse politiek.
Dankzij dit vlot geschreven boekje heb ik veel bijgeleerd over een land dat mij best dierbaar is. En hij houdt daarbij tevens West-Europa een spiegel voor, zonder belerend te doen.