Graeme Simsion – Het Rosie Project. Vertaald uit het Engels (The Rosie Project) door Linda Broeder. ISBN 978-90-218-0871-0, 333 pagina’s, € 14,95. Amsterdam: Luitingh-Sijthoff 2013, inmiddels vierde druk.
Ongewone liefdesroman.
Don Tillman is 39 jaar en hoofddocent genetica aan de universiteit. Op veel vlakken heeft hij zijn leven op orde. Alleen de zoektocht naar een geschikte vrouw liep tot nu toe op niets uit. Hij besluit er nu maar eens serieus werk van te maken en doet dat op een wetenschappelijke wijze. Zo ontwerpt hij een vragenlijst van maar liefst zestien pagina’s, die hij voorlegt aan talloze vrouwen.
Al vanaf het begin wordt duidelijk waarom Don nog niet de ware heeft gevonden. Zijn gedrag vertoont veel overeenkomsten met dat van mensen met het syndroom van Asperger. Don benadert alles uiterst rationeel, kan zich moeilijk in een ander inleven en moeilijk tussen de regels doorlezen. Nu niet bepaald ideaal als het op een relatie aankomt.
Net als Don met zijn Echtgenote Project is begonnen, doorkruist ene Rosie zijn plannen. Rosie is namelijk op zoek naar haar echte vader. En daar kan ze alleen via DNA-onderzoek achter komen, want haar overleden moeder heeft er niets over losgelaten. Don besluit Rosie te helpen. Samen gaan ze DNA afnemen bij die groep mannen, waarvan er één de vader van Rosie kan zijn.
DNA afnemen is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de kandidaat-vaders mogen niets in de gaten hebben. Vandaar dan ook dat Don en Rosie allerlei plannen smeden en trucs uithalen om het gewilde DNA stiekem in handen te krijgen.
Wat volgt is een doldwaze zoektocht. Een zoektocht die er uiteindelijk toe leidt dat het Echtgenote project, verandert in het Rosie Project. Er is alleen wel een probleem: Rosie voldoet in de verste verte niet aan de eisen die Don aan een toekomstige echtgenote stelt. Moet Don dan maar veranderen?
Wat dit boek in de eerste plaats duidelijk maakt is dat het syndroom van Asperger behalve als stoornis, ook gezien kan worden als een variatie van menselijk gedrag. Simsion laat dat Don treffend verwoorden.
De symptomen van het syndroom van Asperger werden uiteraard uitvoerig beschreven in de boeken en onderzoeksverslagen. Ik kwam tot de voorlopige conclusie dat de meeste symptomen simpelweg variaties waren in het functioneren van het menselijk brein, die ten onrechte als stoornis werden aangemerkt omdat ze niet binnen de sociale normen pasten – geconstrueerde sociale normen, die slechts de algemeenste menselijke configuraties beschreven en niet het volledige spectrum.
Ook wordt duidelijk dat problemen in het intermenselijk verkeer niet zijn voorbehouden aan mensen met een autistische stoornis, maar dat ieder mens ermee te maken heeft. Dat neemt overigens niet weg dat de sociale problemen van autisten vaak typisch zijn. Omdat ze moeite hebben met het zien van het grote geheel en zich focussen op de details, begrijpen ze zaken als dubbele bodems vaak niet. Ze vatten uitspraken letterlijk op. Don ervaart dat, bijvoorbeeld als blijkt dat hij een restaurant alleen in mag als hij een jasje draagt. Dat het regenjasje dat hij draagt niet het goede jasje is – het is toch een jasje? – begrijpt Don niet.
Behalve dat Graeme Simsion ons in zijn debuutroman op een goede manier een inkijkje geeft in de wereld van Asperger, is zijn verhaal ook goed omdat het verrassende wendingen heeft tot op de laatste bladzijde. Niet dat je niet weet hoe het afloopt – dat voel je al op je klompen aan – maar wel qua onvoorspelbare gebeurtenissen. Daarnaast is het ook een lekker boek omdat de auteur een vlotte schrijfstijl heeft en er de nodige humor aan te pas komt.
Ik arriveerde volgens planning om 18.57 uur, nadat ik Eva, de schoonmaakster met de korte rok, zevenentwintig minuten daarvoor in mijn appartement had binnengelaten. Er liepen ongeveer vijfentwintig mensen rond in en om het klaslokaal, maar ik herkende Julie, de organisator, meteen op basis van Gene’s omschrijving: ‘blondine met dikke tieten’. In werkelijkheid weken haar borsten niet meer dan anderhalf keer de standaarddeviatie af van de gemiddelde grootte voor iemand van haar postuur en waren ze dus niet echt een opvallend kenmerk.
Een heerlijk boek. Verrassend, hilarisch en met liefde geschreven.