Anneke van Dok – Het jaar van de held. ISBN 978-90-9429-362-0, 188 pagina’s, € 17,99. Schoorl: Conserve 2014.
Originele roman over veranderende gemeentepolitiek.
Anneke van Dok-Van Weele is een ervaren politica. Ze was onder meer raadslid, wethouder, burgemeester van Diemen, Velsen en Vlissingen en staatssecretaris van Economische Zaken. Ze weet waarover ze schrijft in deze debuutroman en dat is duidelijk te merken.
De hoofdpersoon uit dit boek is Camiel Canard, ruim 40 jaar bode van de gemeente Elft. Deze bezoekt begin januari 2011 ‘zijn’ voormalige burgemeester Greet Lopez in het ziekenhuis. Ze geeft hem een aantal schriftjes en laat hem een foto zien die hem schokt. In de schriftjes heeft Greet met potlood aantekeningen gemaakt. Camiel gebruikt die aantekeningen om zijn eigen levensverhaal en ‘zijn eigen waarheid’ op te gaan schrijven.
En zo lezen we hoe Camiel in 1965 begint als hulpbode en over de burgemeesters die hij meemaakte. Hoe Elft groeit door een grote herindeling, de komst van de eerste vrouwelijke wethouder Tara, de komst van burgemeester Greet in 1994, de band met de vuurwerkfabriek en de kneuterige gemeentepolitiek tot de invoering van het dualisme (wethouders zijn nu geen raadslid meer) in 2002.
Greet was ‘kordaat en niet op haar mondje gevallen. Opgeklommen via positieve discriminatie en een vrouwvriendelijke commissaris van de Koningin. De ambtsketen hing niet meer, maar hij lag, of eerbiediger gezegd: vlijde op een struise boezem’. Kort tevoren was de gescheiden Greet hertrouwd met Sam, afkomstig van de Caribische eilanden. ‘Hij bewoog zich soepel en was overal, waar iets te beleven viel, het middelpunt van het gezelschap en hij zorgde altijd voor een verrassing.’ Sam en zijn vrienden waren actieve receptiegangers en zorgden voor flinke kostenposten die moesten worden weggeboekt.
Greet zorgde ervoor dat Camiel, die graag toneelspeelde, benoemd werd tot ambtenaar van de burgerlijke stand en huwelijken ging voltrekken. Omdat de nationale held Jan van Speyk in 2002 twee eeuwen geleden was geboren en ooit kort in Elft had gewoond werd dat jaar uitgeroepen tot het Van Speyk Jaar, ofwel het jaar van de held, met Camiel in de titelrol. Intussen vonden de ontploffing van de vuurwerkopslag in Enschede en de cafébrand in Volendam plaats en bleek in Elft een achterstand van 236 vergunningen te bestaan, maar er bleek wel een vergunning voor uitbreiding van de vuurwerkfabriek te zijn ondertekend. Bestuur, bureaucratie en bedrijfsleven blijken op onoorbare wijze me elkaar verweven.
Tijdens een evacuatie uit voorzorg ontplofte de vuurwerkfabriek. Dan krijgen de gebeurtenissen een eigen dynamiek die uiteindelijk leiden tot het gedwongen aftreden van de burgemeester.
Van Dok schrijft op herkenbare wijze en niet zonder humor over gemeentepolitici, ambtenaren en hun zwakheden die, als het goed fout gaat tot rampen kunnen leiden. Te denken geeft de opmerking van een dominee over het verschil tussen ‘bestuurlijke kuisheid en bestuurlijke preutsheid’. Hilarisch is het verhaal over de technocratische ambtelijke reactie op een begrafenis, die niet volgens het boekje verliep wegens een technisch mankement. De auteur verwacht wel dat de lezer meedenkt en kauwt niet alles voor, zo vult ze niet expliciet in wie er op bovengenoemde foto staan.
Wellicht zet Van Dok burgemeesters, wethouders, raadsleden én het bedrijfsleven aan het denken over hun integriteit en dat kan nooit kwaad.
Een leuk boekje met een serieuze ondertoon.
Dit boek is tevens op woensdag 16 april 2014 uitgebreid besproken in het programma Puur Cultuur op MeerRadio. Het geluidsbestand staat hieronder.