Annegreet van Bergen – Gouden jaren. Hoe ons dagelijks leven in een halve eeuw onvoorstelbaar is veranderd. ISBN 978-90-450-2354-0, 350 pagina’s, € 19,99. Amsterdam | Antwerpen: Atlas Contact 2014, inmiddels vierde druk.
De ondertitel van dit boek geeft de inhoud perfect weer.
Onder invloed van de ongekende economische groei die Nederland sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog meemaakte is ons dagelijks leven ingrijpend veranderd. Het zijn vaak ongemerkte veranderingen die we ons pas realiseren als we er in een rustig moment over nadenken.
De auteur, econoom en journalist, heeft in dit goed geïllustreerde boek de zaken voor ons op een rijtje gezet. Ze vraagt zich af wat haar in 1959 overleden Enschedese oma ervan gevonden zou hebben als ze een kijkje kon nemen in het leven dat haar kleindochter nu leidt. Dit was bepalend voor de hoofdonderwerpen: eerste levensbehoeften, opleiding, opvoeding, communicatie, informatie, mobiliteit, gezondheid, comfort en werk. Naast schriftelijke bronnen sprak zij ook een aantal informanten, waarvan de verhalen het boek zeker verlevendigen.
Ik noem lukraak een aantal zaken die ik in het boek tegenkom:
– bananen zijn nu doodgewone vruchten;
– brood werd steeds lekkerder en gevarieerder;
– de tijd dat je een boterham of een winterpeen at wanneer je trek had is voor de meeste mensen voltooid verleden tijd;
– de woonruimte per persoon is enorm toegenomen;
– de kolenboer is verdwenen, net zoals de overwegwachter, het dienstmeisje, de mijnwerker, de kwitantieloper;
– veel nieuwe beroepen als mondhygiënist, activiteitenbegeleider en projectmanager;
– steeds minder banen voor het leven en de Arbowet;
– het huishouden kost veel minder tijd door elektrische apparaten zoals de wasmachine en de stofzuiger. In ieder huis staat nu een koelkast;
– kleding wordt nauwelijks meer gerepareerd (sokken stoppen);
– steeds meer mensen worden steeds hoger opgeleid;
– niemand belt nog bij de buren, we hebben de opkomst en de ondergang van de ‘vaste’ telefoon meegemaakt en de telefooncel is uit het straatbeeld verdwenen;
– radio, tv, computer, geldautomaat, een explosieve groei van het aantal auto’s, airco, luxe fietsen, spoorwegtunnels en –viaducten, de popularisering van het vliegen, de gezinsvakantie, intercontinentale reizen, elektronisch betalen;
– geneeskundige ontwikkelingen die leiden tot een langere levensverwachting, maar bijvoorbeeld ook tot een spectaculaire afname van het aantal kunstgebitten;
– betere ouderenzorg;
– tissues, toiletpapier, wegwerpluiers en dito maandverband, condooms worden niet meer uitgewassen;
– digitale fotografie, nu ook op mobieltjes.
Voor een vollediger beeld en plaatsing in de juiste context moet u het boek zelf lezen. Dan maakt de auteur u ook duidelijk dat dit alles is mogelijk geworden door een enorme groei van onze collectieve en individuele rijkdom.
Zelf ben ik van net na de oorlog en opgegroeid in Rotterdam. Veel van wat ik lees heb ik zelf aan den lijve meegemaakt, zij het dat wij wat voorliepen op de steden ‘in de provincie’ en zeker op het platteland. Het lezen van dit boek bracht bij mij een schat aan herinneringen weer naar boven en dat zal zeker ook het geval zijn met mijn generatie en die daarboven en daaronder. Voor de jongeren geeft het een mooi inzicht in het leven van hun ouders en grootouders.
Prachtig beeld van onze veranderende tijd.
Dit boek is tevens op woensdag 15 oktober 2014 besproken in het programma Puur Cultuur op MeerRadio. Het geluidsbestand staat hieronder.