Richard Yates – Een goede school. ISBN 978-90-295-8972-7, Vertaald uit het Engels (A Good School) door Marijke Emeis, 207 pagina’s, € 18,95. Amsterdam: De Arbeiderspers 2014.
Het beklemmende leven op een kostschool, terwijl ‘buiten’ de oorlog woedt.
William Grove komt als ‘half-betaler’ terecht op Dorset Academy, een redelijk chique kostschool die erom bekend staat dat men jongens aanneemt waarvan andere kostscholen zich verre houden. Dat levert een leerlingenpopulatie op vol vreemde vogels. Grove wil er bij horen. Maar hij wordt genadeloos bejegend en voelt zich doodongelukkig. Jack Draper is scheikundedocent op Dorset. Ook hij valt buiten de boot. Hij is gehandicapt door polio en hij wordt gekweld door de wetenschap dat zijn vrouw Alice een verhouding heeft met een van zijn collega’s. Edithe Stone tenslotte is de dochter een van andere docent. Zij wordt verliefd op een van de populairste jongens van Dorset. Dit zijn de belangrijkste drie personages van dit boek.
Maar aangezien zij alle drie figureren binnen de muren van Dorset, spelen ook de overige leerlingen hun rol: puberaal, hijgerig, onderling strijdend, met gierende hormonen. Ze willen allemaal populair zijn, maar niet iedereen heeft van huis uit de bagage (geld, een goed uiterlijk, goede manieren) daarvoor meegekregen. Intussen woedt de Tweede Wereldoorlog. Aanvankelijk vrij onzichtbaar en onhoorbaar. Langzaam maar zeker echter, dringt de oorlog ook Dorset binnen, gaat zelfs levens eisen.
Richard Yates (1926 – 1992) werd geboren in Yonkers, New York. Hij vocht in de Tweede Wereldoorlog in Frankrijk en Duitsland. Midden 1946 keerde Yates terug naar New York. Hij werd journalist, speechschrijver en copywriter en debuteerde in 1961 met Revolutionary Road. Daarna schreef hij nog negen boeken, en werd zelfs genomineerd voor de National Book Award. In 1999 verscheen een essay over zijn werk, wat een hernieuwde belangstelling voor zijn boeken opleverde.
Yates zou in dit boek eigen ervaringen verwerkt kunnen hebben: hij was 14 jaar toen de oorlog uitbrak, de leeftijd van zijn hoofdpersoon William Grove en diens medeleerlingen.
Grove haat alles wat hem buiten de groep plaatst: zijn verkeerde kleren, zijn degelijke maar armoedige opvoeding, zijn uiterlijk, zijn onhandigheid tegenover meisjes. Voor iedere puber (en volwassene) uitermate herkenbaar. Het is ontroerend zonder melodramatisch te worden.
Yates schept sfeer en drama met een minimum aan woorden. Dat is zijn grote kracht. Wat dat betreft doet zijn stijl mij denken aan de grote Willem Elsschot. Wie van Elsschot houdt, mag Richard Yates beslist niet missen.
Als de oorlog Dorset Academy binnendringt, gebeurt dat aanvankelijk op kousenvoeten: er komt een overlijdensbericht van een oud-leerling binnen, gestorven in de strijd. Maar naarmate de jaren verstrijken, wordt de wereld harder. Iedere leerling die 18 jaar wordt, moet zich voor dienst gaan melden. Het belang van de kostschool verliest daarmee aan waarde. Want waarom zou je je druk maken om school als het slagveld, de dood wellicht wacht?
Een waanzinnig mooi, meeslepend boek.