Per Petterson – Ik vind het best. Vertaald uit het Noors (Det er greit meg) door Marin Mars. ISBN 978-90-445-3428-3, 173 pagina’s, € 19,95. Breda: De Geus 2014.
Roman over een jongen die opgroeit in een gezin met een alcoholistische en gewelddadige vader.
Na het grote succes van Twee wegen (zie https://www.leeskost.nl/?p=3076) heeft uitgeverij De Geus een roman van Petterson uit 1992 in het Nederlands laten vertalen. De thematiek komt enigszins overeen: mishandeling door de vader en een vriendschap van twee pubers.
Dit boek is een coming of age roman over de 18-jarige Audun Sletten, een jongen die ernstig beschadigd is door zijn jeugd met een alcoholische en gewelddadige vader. Audin communiceert heel moeilijk. Hij is vaak onverschillig of stoer. ‘Ik vind het best’ en ‘kiss my ass’, behoren tot zijn standaarduitspraken.
Audun had een jonger broertje en een oudere zus. Het hele gezin was doodsbang van de vader. Allemaal kregen ze rake klappen. Hij liep vaak met een pistool waarmee hij een keer in het plafond schoot in het bijzijn van de kinderen. Hij verliet het gezin en woonde op wisselende plaatsen in het bos in door hem gemaakte hutten. Hij bleef wel in de buurt en dook soms weer op. Daarom verhuisde Auduns moeder met haar kinderen naar Oslo.
De roman begint als Audun op 13-jarige leeftijd naar school gaat in Oslo. Hij gedroeg zich ten opzichte van zijn leraren en medeleerlingen heel lomp en onverschillig. Hij droeg voortdurend een donkere bril om zich daarachter te verbergen. Hij maakt kennis met Arvid Jansen met wie hij bevriend raakt.
Het heden van de roman is, dat Audun 18 jaar is en op het gymnasium zit. Zijn zus is al het huis uit en zijn jongere broer is omgekomen bij een auto-ongeluk. Audin heeft een krantenwijk. Werken trekt hem meer dan school. Hij verlaat school en gaat werken in een drukkerij: een zware en gevaarlijke baan. Door zijn brutale en onverschillige gedrag wordt hij daar al snel ontslagen.
De vader speelt een grote rol in het boek. Cruciaal is de onverwachte ontmoeting van vader en zoon in Oslo. Hij is niet bang meer voor zijn vader en hij schreeuwt naar hem dat hij weg moet gaan. Dat doet zijn vader ook. Opmerkelijk is dat Audun eigenlijk op zijn vader lijkt. Hij is ook agressief en gaat eveneens enige tijd in een zelfgebouwde hut wonen in het bos. Bij de begrafenis van zijn vader krijgt hij een hevige huilbui, toch een onbewuste vaderliefde?
De vriendschap met Arvid is heel prettig voor Audin. Audin krijgt door Arvid liefde voor literatuur, hij wil het liefst schrijver worden. Ze hebben dezelfde muzieksmaak en dwalen graag door de natuur. Over zijn vader zegt hij echter niets.
De schrijfstijl van dit vroege werk van Per Petterson is erg zakelijk. Geen mooischrijverij. In tamelijk korte zinnen gaat het vooral om handeling en dialoog. De roman is ook erg fragmentarisch: veel korte momenten. Soms wordt er wat uitgebreider verteld, bijvoorbeeld over zijn werk in de krantenwijk. Dat doet hij duidelijk met veel plezier. Ook zijn werk in de drukkerij wordt uitvoerig beschreven. Zijn gevoelens komen dan wat beter naar voren.
Ondanks de beknoptheid ontstaat toch een duidelijk beeld van zijn jeugd. We zien hoe zo’n vader met zijn gewelddadige en soms sadistische gedrag een enorme invloed kan hebben op de karaktervorming van zijn zoon. Mooi om te zien dat Audin ondanks alles toch wel zijn weg vindt.
Nieuwe Noorse Bildungsroman die misschien wat vluchtig is, maar die boeit, ontroert en je bijblijft.