Niña Weijers – De consequenties. ISBN 978-90-254-4292-7, 288 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: Atlas Contact 2014.
Kunstenares op zoek naar zichzelf met haar eigen leven als basismateriaal.
Minnie Panis is een jonge, bekende kunstenares. Ze wijt die bekendheid aan toeval. Ze klungelde in haar laatste academiejaar maar wat aan bij gebrek aan een beter idee en kwam toen een kunstexpert tegen die dat werk de hemel in prees. Sinds die tijd is hij haar manager, die haar werk als topwerk verkoopt. Minnie gebruikt haar leven als basismateriaal voor haar kunstproducten en giet daar dan een filosofische saus overheen. Dat imponeert zeer.
Met deze Minnie-als-laboratorium manipuleert ze de realiteit. Als bijvoorbeeld een bevriende fotograaf haar een hak zet en haar – als ze bij wijze van uitzondering een nacht bij hem slaapt na een middagje seks – slapend in een haute couturehemdje op tientallen foto’s vastlegt (hij heeft haar gedrogeerd) om die zonder dat ze ergens van weet door te verkopen aan Vogue, neemt ze wraak. Ze geeft een interview waarin ze de situatie omdraait: ze wilde altijd al eens met die fotograaf werken. Dit is háár kunstproduct. Van de fotograaf eist ze vervolgens via een notarieel vastgelegd contract dat hij haar twee maanden fotografeert voor een volgend project in haar leven. Hij gaat morrend akkoord.
Minnie Panis maakt kunst en Minnie Panis ís ook kunst. Wie zich daarbij niet kan neerleggen wordt meegesleurd in haar projecten. Maar soms zijn de consequenties van Minnies kunst pijnlijk. Ze dreigt dan de greep op haar wereld te verliezen. Ze studeert bijvoorbeeld af op een project waarbij ze een jaar lang het afval uit haar huis fotografeert en rangschikt: Minnie is haar afval. Dat loopt goed af. Maar als haar geliefde afscheid neemt omdat hij niet genoeg van haar houdt, kan ze de werkelijkheid minder eenvoudig naar haar hand zetten. Ze besluit ten einde raad al haar bezittingen, alles wat zij heeft – op haar bed na – via internet te verkopen. Als zij alles kwijt is, stelt zij, heeft zij immers geen verleden meer. Als zij geen verleden meer heeft, heeft haar geliefde ook niet bestaan en heeft ze ook geen verdriet om zijn afscheid.
Het is maar een voorbeeld. Maar wel een voorbeeld van de pijnlijk eerlijke maner waarop Minnie in het leven staat en al filosoferend over dat leven haar beslissingen neemt. Zij zoekt haar identiteit en wie haar daarbij stoort wordt deelgenoot gemaakt en meegesleurd in het gevecht van Minnie met Minnie.
Weijers heeft een indrukwekkende filosofische roman geschreven. Zij vertelt het verhaal van de jonge Minnie die niet kan ophouden na te denken over zichzelf, de kunst en het leven en daarmee de wereld tot haar eigen kunstwerk maakt, op een inspirerende maner. Niet hoogdravend, maar evenzeer bespiegelend als humoristisch, even intrigerend als zelfverzekerd. Het is een ode aan de kunst maar ook een ode aan de jeugd die barst van de ideeën.
Helemaal geen minpunten? Een kleintje. Wie weinig ‘heeft’ met kunst, kunstwerken, kunstprojecten en kunstbeschouwingen moet even doorbijten af en toe. Doorbijten. Niet wegleggen dus. Want er blijft nog genoeg te genieten over dat dit boek tot prachtwerk bestempelt.
Niña Weijers (1987) is literatuurwetenschapper en redacteur bij literair tijdschrift De Gids. Zij won in 2010 de schrijfwedstrijd Write Now! Met deze eerste roman hoort ze meteen tot de groten. Ze kreeg er de Anton Wachterprijs 2014 voor en het boek staat ook nog op de shortlist voor de Libris Literatuur Prijs 2015.
Ongelooflijk sterk romandebuut.