Marten Toonder – Nu is de moen gevangen. Alle poëmen. Bezorgd door Dick de Boer en Klaas Driebergen. ISBN 978-90-792-8744-4, 224 pagina’s, € 24,95. Leens: Personalia 2014.
Het is niet zo moeilijk om in Heer Bommel het alter ego van zijn bedenker Marten Toonder te zien. Maar zijn niet alle personages uit de Bommelsaga (zie ook https://www.leeskost.nl/?p=1886 en https://www.leeskost.nl/?p=1338) op de een of andere manier alter ego’s van Toonder? En onder die alter ego’s neemt Querulijn Xaverius Markies de Canteclaer van Barneveldt een speciale plaats in. Bommel kijkt naar hem op en probeert hem met ‘wij heren van stand’ te paaien. De Markies vindt Bommel echter een parvenu en laat hem dat regelmatig merken. Het is frappant dat Marten Toonder als beoefenaar van de dichtkunst vaak, doch niet uitsluitend gebruik maakt van zijn alter ego de Markies.
Dit prachtig geïllustreerde boek, een lust voor het oog, bevat alle ‘poëmen’ van Toonder. In zijn voorwoord schrijft de populaire dichter Jean-Pierre Rawie:
Het dichterschap is een tragische aangelegenheid. Dat blijkt niet alleen uit de frustratie van de Markies De Canteclaer – die telkens in zijn gedachtevlucht gestoord wordt als hij net bezield aan het scheppen is – doch ook aan de algemene verloedering waaraan heer Bommel ten prooi valt als hij in ‘De muzenis’ vergeefs poogt het laatste meesterwerk van een gestorven dichtervorst te voltooien.
En zo dicht de Markies
De wind flijnt door ’t struweel,
Het bloed stroomt traag, de ziel brandt geel.
of
O gouden lover,
O, tover van de late herfst,
Hoe gloeit uw blad’rentooi…
Ook zijn er gedichten van bekende Rommeldammers en incidenteel in de saga voorkomende figuren opgenomen, zoals liederen van de zanger, muzikant en moerasgids Sim Slingervinger:
Geld en Roll,
Bol en hol,
Prollebol.
Aan het einde van het boek staan nog drie essays. Het eerste is Varzen zijn dwalmen door Dick de Boer. Het gaat over het belang van Toonders gedichten in de periode 1947-’51. Het tweede Nu maar eens mijn eigen weg gaan door Klaas Driebergen, bevat de wordingsgeschiedenis van Toonders dichtbundels. De derde Waar woorden ontbinden tot flijnen, eveneens door Klaas Driebergen, gaat over humor, nonsens en parodie in Toonders gedichten.
Het boek wordt afgesloten met enkele afbeeldingen van Toonders manuscripten en lijsten met literatuur over Toonders poëzie en muziekbewerkingen daarvan.
Zonder meer een must voor de Bommelfan, om te kijken, te lezen en na te slaan.
Dit boek is tevens op woensdag 15 april 2015 besproken in het programma Puur Cultuur van MeerRadio. Het geluidsbestand staat hieronder.