Bettine Vriesekoop – Dochters van Mulan. Hoe vrouwen China veranderen. ISBN 978-94-92037-00-8, 272 pagina’s, € 17,50. Amsterdam: Brandt 2015.
Hoe modern of ‘antiek’ is de Chinese vrouw van deze tijd?
Hua Mulan was een zwaardvrouw, een strijdbare vrouw in de zesde eeuw. Haar heldendaden zijn eeuwenlang bezongen. In de 19e eeuw volgde Qiu Jin in haar voetsporen als eerste feministe: ze ging studeren, droeg mannenkleren en een wandelstok, deed aan paardrijden en vechtsporten en stond bekend om haar grote mond. Ook zij wordt vereerd.
Bettine Vriesekoop gaat in Peking op zoek naar de zwaardvrouwen van deze tijd. Ze zoekt feministen, voorloopsters, dochters van Mulan. Ze ontmoet en spreekt er velen, maar ontdekt dat niet alle vrouwen modern zijn. Ze binden weliswaar hun voeten niet meer af tot ‘lotusvoetjes’ om mannen te behagen (dat is nu bij wet verboden), maar lopen rond op enorme hoge plateauzolen (om langer te lijken) en sparen iedere vrije cent op om naar een plastisch chirurg te kunnen gaan. Ze willen hun oogplooien laten verwijderen, een rechte spitse neus, andere wangen, lange benen (desnoods met bottransplantatie) en ze smeren huidblekende, gevaarlijke crèmes op hun gezicht. ‘Het gezicht verraadt het karakter’ gelooft men in China. Gevolg: als je lelijk bent deug je niet en dat moet de plastisch chirurg veranderen. Allemaal om aan de man (of aan een baan) te komen. Een goede man: liefst met een doctorstitel en een vaste baan in de ambtenarij. En kun je die man niet krijgen, dan wel graag een goede baan.
Bettine Vriesekoop (1961) was aanvankelijk bekend als tafeltennisser. Zij werd Europees kampioen in 1982 en 1992. Nadat ze in 2002 met de topsport stopte, begon ze een studie sinologie in Leiden. Ook verdiepte ze zich in oosterse filosofie. Ze was tot 2009 voor NRC correspondent in China. Inmiddels staat er een zestal boeken over China op haar naam (zie ook https://www.leeskost.nl/?p=1013).
Vriesekoop ging voor dit boek naar China nadat ze in 2013 drie maanden lang de Leonardo-Leerstoel in Tilburg bekleed had. Zij gaf haar masterstudenten in die periode een aantal onderzoeksopdrachten over de emancipatie van de vrouw in China. De resultaten daarvan ging ze toetsen in het veld: in China.
Chinese mannen en vrouwen hebben het niet gemakkelijk. De één kind politiek heeft gezorgd voor een miljoenenoverschot aan mannen. Die mannen zoeken driftig naar een vrouw: ze willen geen ‘kale tak’ worden, zoals mannen worden genoemd die niet ‘bloeien’. Een minder poëtische naam valt ongehuwde meisjes ten deel: ‘etensrestjes’ of ‘kliekjes’. Sinds de meisjes studeren lopen zij grote kans ‘etensrestjes’ te worden, want zij zoeken per se een man die hoger opgeleid is dan zij, terwijl de mannen per se een vrouw willen die lager opgeleid is. Een treurige patstelling. Met een al even treurige hoeveelheid van miljoenen singles tot gevolg.
Dit boek gaat natuurlijk niet alleen over dit singleleed. Vriesekoop bezoekt ook een huwelijksmarkt. Want al wordt een meisje officieel niet meer uitgehuwelijkt, het gebeurt nog wel degelijk.
Nog wat onderwerpen? Homoseksualiteit, ook zo’n heikel onderwerp. Homo’s mogen in China niet trouwen. Dus trouwen ze als hetero, gebruiken dat huwelijk als dekmantel en leiden een dubbelleven. Abortus (in 2009 werden er 13 miljoen abortussen uitgevoerd), anticonceptie (velen kennen het verschil niet tussen ‘de pil’ en de morning after pil), prostitutie, overspel…. China kent voor al die zaken eigen ongeschreven wetten.
Dit is een fascinerend boek voor iedereen die interesse heeft in deze verre vreemde cultuur, die – nu het land tot welvaart komt – Europa steeds dichter nadert. Goed geschreven, beeldend van taal. Vriesekoop neemt de lezer bij de hand en wijst hem de weg in China.
Wie enige interesse in China heeft mag dit boek niet missen.