Francois Smith – Een schuldig leven – Verkracht in de Boerenoorlog. Vertaald uit het Zuid Afrikaans (Kamphoer) door Riet de Jong. ISBN 978-90-253-0705-9, 287 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: Athenaeum – Polak & Van Gennep 2015.
Het waargebeurde verhaal van het leven van Susan Nell die, verkracht door soldaten, als hulpverleenster wordt geconfronteerd met de daders.
Tijdens de Boerenoorlog in Zuid-Afrika wordt Susan Nell als jong meisje verkracht door Britse soldaten. Een Afrikaans echtpaar, de man is een soort ‘heelmeester’, vindt haar en verzorgt haar liefdevol, zodat ze het overleeft. Susan besluit na de oorlog psychiatrisch verpleegkundige voor soldaten met shellshock te worden, opdat ze slachtoffers als zij eens was, nu zelf kan gaan helpen. En dan gebeurt het ongelooflijke: ze komt aan het bed van haar dader te staan. Hulp verlenen is opeens een zwaar beladen plicht.
Na de Tweede Wereldoorlog wordt ze gevraagd als hulpverlener voor ’troostmeisjes’, de seks-slachtoffers van de Japanse bezetters in het latere Indonesië. Ook dáár ontmoet ze een van haar verkrachters.
Susan voert een innerlijke strijd met de naweeën van haar eigen ellende. Ze moet haar eigen trauma terzijde schuiven om haar beulen van vroeger te helpen.
Francois Smith werkt als freelance redacteur en vertaler. Dit boek is zijn debuut. Het is schitterend vertaald. Wel was de Zuid-Afrikaanse titel Kamphoer misschien aansprekender geweest, omdat hij zo keihard aankomt.
Want het is een keihard boek. Keihard, dieptreurig, adembenemend en bij wijlen zó verstikkend en dreigend van sfeer dat je het boek even weglegt.
Smith heeft het verhaal niet in chronologische volgorde verteld. Het boek springt op en neer: van heden naar verleden. En dat beladen, gekwetste verleden roept juist die angsten op.
Susan wil slachtoffers helpen, maar had er nooit bij stilgestaan dat zij de kans liep haar verkrachters ooit nog tegen te komen. Weliswaar zwaar door de oorlog getraumatiseerd, maar toch. Zij brengt het op om daaruit geen voldoening te putten, maar ondanks alles hulp te gaan bieden, hoeveel moeite dat haar ook kost.
Dit boek is een psychologische roman van de beste soort. Geen analyses, geen verklaringen, maar keiharde en begripvolle confrontaties met de geest van een gekwetste.
Geen gemakkelijk boek. Wel aangrijpend. Wie het gelezen heeft, weet weer wat een oorlog aanricht.
Een herdenkingsboek voor altijd.