Emile Schra – Herman van Veen. ISBN 978-90-468-1894-7, 302 pagina’s, € 19,95. Amsterdam: Nieuw Amsterdam: 2015.
Complete biografie van de artiest Herman van Veen.
Toneelschrijver Emile Schra schreef een biografie over Herman van Veen. Aanleiding: het bereiken van de 70-jarige leeftijd en zijn 50-jarig jubileum als artiest. Het is geen chronologische levensbeschrijving. Afgezien van zijn jeugd, gaat het weinig over zijn privéleven. Des te uitgebreider gaat het over zijn loopbaan als artiest. Emile Schra gebruikte veel bronnen: boeken en tientallen artikelen uit binnen- en buitenland, interviews met (oud) – medewerkers, collega’s en familieleden en ten slotte met Van Veen zelf. Zo ontstond een zeer veelzijdig beeld van één van Nederlands grootste artiesten.
Een heel hoofdstuk wordt gewijd aan zijn jeugd, de titel spreekt voor zichzelf Het warme nest. Al vroeg werd het talent van Herman duidelijk en zijn ouders hebben volledig meegewerkt aan een goede start van zijn indrukwekkende carrière. Zo volgde hij bijzondere scholen: de Montessori lagere school, de IVO-school (een mavo met veel ruimte voor kunst) en het conservatorium. Herman heeft een groot muzikaal talent: hij speelt heel goed viool, maar ook gitaar en piano, daarnaast is hij een uitstekende zanger.
Hermans interesse voor het theater is onder andere ontstaan door een optreden van het Scapinotheater. Hij is elf jaar en hij zit tussen allemaal krijsende kinderen, maar ineens is daar een man: Hij staat daar maar, zonder iets te zeggen. De hele zaal is muisstil. Even later maakt die man een sprongetje en zegt met een geheimzinnige stem: ‘Hallo jongens en meisjes, mijn naam is Scapino!’ Dit maakt diepe indruk. Ook door een bezoek aan het Shaffy Chantant is hij geraakt.
Al heel vroeg trad hij op met muziek en cabaret. Zijn groep heette Harlekijn. Wim Kan onderkent al spoedig de talenten van Van Veen. Van hem treffen we de volgende anekdote aan. Gewapend met een dikke, zwarte viltstift rijdt Wim Kan op zijn fiets door de Haagse binnenstad. Op alle aangeplakte affiches voor de show van Herman van Veen krabbelt hij: ‘Van harte aanbevolen door Wim Kan’. De grote doorbraak kwam door Peter Lohr, directeur van de Haarlemse schouwburg die een serie van tien voorstellingen boekt voor de maand december 1967. Na deze optredens komt de carrière van Herman van Veen pas werkelijk in een stroomversnelling terecht.
Het boek van Emile Schra geeft een goed beeld van de ontwikkeling van Herman van Veen: hij schrijft en zingt prachtige liedjes. Het is heel fijn dat van veel van deze liedjes de teksten volledig zijn opgenomen. Hij bespeelt diverse instrumenten, is geestig, soms speelt hij de clown en ook fysiek is hij tot veel in staat. Hij is ook de geestelijk vader van Alfred J. Kwak en kan verder verdienstelijk schilderen. Ook in het buitenland heeft hij succes, het meest in Duitsland (hoofdstuk 9: Unser Herman). Zijn optredens in New York worden een teleurstelling.
In het midden van het boek is een uitgebreide serie foto’s. Ze maken duidelijk met wie hij samenwerkte: Laurens van Rooyen, Harry Sacksioni, Edith Leerkes en Jannemien Cnossen. Een aparte foto is gewijd aan pianist Erik van der Wurff, vijftig jaar trouw metgezel. Ook zien we iets van zijn privéleven: een foto van zijn moeder bij de première op Broadway (1982), een foto met zijn dochters Anne en Babette en een foto van Herman en Gaëtane (zijn derde echtgenote).
Deze biografie is door Van Veen zelf geautoriseerd. Het is opvallend dat ook dieptepunten en negatieve karaktertrekken worden beschreven. Herman heeft dat niet tegengehouden en zo ontstond een objectief beeld. Herman is een geëngageerd kunstenaar, niet iedereen waardeert dat. Zo noemde Frenk van der Linden hem prekerig. Zijn collega’s hadden vaak moeite met de voortdurende veranderingen in zijn voorstellingen. Het schouwburgpersoneel was soms ook niet zo blij met hem, want hij gaf rustig een uur lang toegiften. Zakelijk was hij niet zo handig, Harlekijn had vaak financiële problemen.
Dit boek is een heel goed leesbare biografie. Er komen veel anekdotes in voor. Eén voorbeeld. Tijdens de rit naar een voorstelling stelt Herman voor onverwacht duizend tafeltennisballetjes uit het plafond te laten vallen. Protesten: wie raapt ze op? Het werd er één. De persoon Herman van Veen leren we niet echt kennen, maar zijn ontwikkeling als artiest komt wel goed uit de verf.
Een zeer complete en objectieve biografie, een must voor Van Veens vele fans.