Simone van der Vlugt – De lege stad. ISBN 978-90-263-3216-6, 296 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: Ambo / Anthos 2015.
Historische roman over een jonge vrouw tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het verhaal begint op 14 mei 1940, de dag van het bombardement in Rotterdam. Katja van Kesteren is op bezoek bij haar ouders, ze helpt in de kruidenierswinkel. Aan het eind van de dag neemt ze haar vierjarige zusje Lieke, die ziek is, mee naar huis. Onderweg begint het bombardement. Ze ontkomen net op tijd aan de vuurzee en bereiken veilig Katja’s huis in Kralingen. Ze woont daar met haar man Daniel die ziekenhuisarts is. Ook haar broers Thijs en Hein komen naar Katja toe, ze waren niet thuis tijdens het bombardement. Van haar ouderlijk huis is niets meer over en haar ouders worden niet meer teruggevonden.
In de rest van de roman lezen we over het verloop van de oorlog: de veranderende houding van de Duitsers, de NSB, het verzet, de Jodenvervolging, de Arbeitseinsatz, de honger enzovoort.
De schrijfster heeft het verhaal zo gemaakt dat in het gezin en de kennissenkring van Katja alle aspecten van de oorlog aan bod komen. Haar broers zitten bij het verzet, haar schoonfamilie sluit zich aan bij de NSB en onvangt Duitse militairen. Katja heeft een Joodse vriendin die ze helpt onderduiken. Haar broer Hein wordt weggevoerd naar Vught en haar man naar Duitsland. Ze benadert de Duitse officier die bevriend is met haar schoonouders. Hij is heel vriendelijk en zorgt ervoor dat Hein naar huis komt. Dat gelukt niet met Daniel.
Het bevriende Joodse echtpaar gaat onderduiken in het eigen huis. Ze verlaten tijdelijk hun huis. De agenten van de Sicherheitspolizei komen ze ophalen, maar treffen een verlaten huis. Ze nemen alles van waarde mee. Het echtpaar gaat weer naar huis en houdt zich schuil in de eigen woning. Ze blijven steeds binnen met hun baby. Katja voorziet het gezin van al het nodige. Helaas is alle moeite voor niets geweest en wordt het echtpaar afgevoerd. De baby wordt niet opgemerkt en blijft alleen achter. Katja ontfermt zich over Basje en neemt hem mee naar huis om voor hem te zorgen.
Eén van de schrijnendste gebeurtenissen in de roman is de arrestatie van Katja en Basje door twee Nederlandse agenten. Ze wordt ervan beschuldigd dat ze een Joods kind in haar huis verborgen houdt. Ze ontkent en verwijst naar haar officier Untersturmführer Rösener. Weer komt hij haar te hulp.
De afloop van de oorlog is natuurlijk bekend: de capitulatie van de Duitsers en de bevrijding door de geallieerden. Wat spanning geeft aan de roman is de vraag hoe dit gezin door de oorlog komt. Komt haar man Daniel terug? Waar zijn haar broers? Wat is er geworden van het Joodse echtpaar? Laten de Duitsers Katja verder met rust? Aan het slot van het boek ontstaat nog een spannende situatie. Katja is na de bevrijding immers wegens haar omgang met de Duitse officier een ‘moffenhoer’. Ze onkomt nauwelijks aan het kaalscheren.
De lege stad is een zeer helder en goed gedocumenteerde historische roman. Vooral voor jongeren is het boek zeer leerzaam. De stijl van het boek is vrij simpel, het lijkt een jeugdboek. Niet vreemd gezien het feit dat Simone van der Vlugt (1966, zie ook https://www.leeskost.nl/?p=3442, https://www.leeskost.nl/?p=1723 en https://www.leeskost.nl/?p=989) naast thrillers en reisboeken ook veel jeugdboeken heeft geschreven.
Er wordt veel ruimte besteed aan het vertellen van het verloop van de oorlog. Daarnaast zijn er zeker spannende gedeeltes. Dan gaat het om persoonlijke belevenissen van Katja.
Soms is de schrijfster iets te beknopt met haar informatie. Voor Katja moet het toch heel erg moeilijk geweest zijn om haar familie en de Joodse onderduikers van voedsel te voorzien. We vernemen daar weinig over. Wel wordt heel kort een voedseltocht beschreven. Het zou interessant geweest zijn als dit wat uitvoeriger was verteld. Een incident met een messtekende man die voedsel opeist wordt in een halve bladzijde afgedaan.
Het opwindendste gedeelte staat aan het begin. Het bombardement, de schuilkelders, de branden: dit alles wordt heel aangrijpend verteld.
Verdienstelijke en af en toe spannende historische roman.