Julia Navarro – Schiet maar, ik ben toch al dood. Uit het Spaans vertaald (Dispara, yo ya estoy muerto) door Bart Peperkamp. ISBN 978-90-2842-648-1, 766 pagina’s, € 29,99. Amsterdam: Wereldbibliotheek 2015.
Eeuw geschiedenis verteld door de ogen van twee families.
Als het tsarenrijk ten einde loopt vlucht de uit Polen afkomstige joodse familie Zucker van Rusland naar het ‘Beloofde Land’, het latere Israël. Daar koopt vader Samuel grond van de Palestijn Ahmed Ziad. De beide families verschillen van elkaar op alle fronten: cultuur, geloof, politieke ideeën. Het weerhoudt de mannen er niet van hechte vrienden te worden, ze gaan samenwerken in hun ‘Tuin van de Hoop’. De vriendschap zet zich generatie na generatie voort, ondanks het feit dat joden en Palestijnen steeds vijandiger tegenover elkaar komen te staan.
De jaren verstrijken. Maar de geschiedenis herleeft als Marion Miller, medewerkster van Vluchtelingenwerk voor de EU, in Jerusalem op zoek gaat naar Aaron Zucker, een nazaat van Samuel. Aaron brengt Marion in contact met zijn vader Ezechiël (zoon van Samuel) en van hem hoort zij het verhaal van de vroegere vlucht van de joden uit Rusland, vergelijkbaar met de vlucht van de Palestijnen nu. Maar de Zuckers en de Ziads konden vrienden blijven, benadrukt hij, zíj wel… Marion realiseert zich dat het vluchtelingenprobleem niet nieuw is, er zijn altijd mensen op de vlucht geweest voor oorlogen, godsdienstfanaten, stammenstrijd of natuurgeweld. Of zij in hun nieuwe land konden aarden lag altijd aan twee partijen.
Julia Navarro (1953, Madrid) heeft jaren gewerkt als journalist. In die tijd schreef zij boeken over politiek. In 2007 kwam haar eerste historische roman uit, dit boek is de derde.
Navarro ‘bevolkt’ de wereldgeschiedenis met eigen fake-figuren, wat een schitterende manier is om de historie te laten leven. Het maakt haar verhalen, hoe aangrijpend ze ook zijn, echter niet altijd eenvoudig om te lezen. Achter in het boek staat een lange lijst met namen van de ‘echte figuranten’, van A tot Z: van de Palestijnse activist Aldelkader al-Hoesseini tot Vladimir Zjabotinksi, zionistisch leider. Zonder die lijst zou dit boek slechts voor weinigen echt tot leven kunnen komen. Mooi om op terug te vallen.
Liefde, dood, verraad, afscheid, oorlog en vrede vormen in deze geschiedenis van een bewogen eeuw een onontbeerlijk onderdeel. Niet voor niets omspant dit verhaal een tijdperk dat, niet alleen voor joden en Palestijnen, maar voor de hele wereld gekenmerkt werd door verschrikkelijke oorlogen, vernietigingskampen vol wreedheden, dood en verderf. Rusland viel uiteen en het grote Ottomaanse Rijk werd een land als andere.
Maar er was meer, zo toont Navarro. De bomen kregen bloesems en droegen vrucht, het land geurde naar het ‘parfum’ van mensen en hun eten, de zon brandde, mensen werden verliefd, kregen kinderen en verloren hun geliefden. Het kleine leven ging door, in de schaduw van het grote.
De auteur beschrijft het allemaal met een bewogen pen, met mededogen en op een manier alsof ze aan de zijlijn zit en toekijkt, alsof ze wezenlijk deel uitmaakt van ieders beschreven leven.
Een boek vol emoties, kleurrijk en schitterend geschreven. Wie graag historische romans leest en daarbij zelf die geschiedenis ingetrokken wil worden, mag dit bijzondere boek niet missen.
Geschreven in 2013, vóór achter het woord ‘vluchtelingen’ automatisch het woord ‘probleem’ werd geplakt. Zo actueel is geschiedenis!
Spannend, realistisch, ontroerend. Een echte pageturner.