Manfred Bik – Boonstra. 19 lessen uit het leven van Nederlands meest dwarse CEO. ISBN 978-90-4700928-3, 336 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: Business Contact 2016.
Lessen uit het leven van een eigenwijze melkboerzoon die het schopt tot zakentycoon.
Als Manfred Bik (1964) in januari 1994 leest dat Cor Boonstra bij Sara Lee vertrekt, brult hij zijn hele kantoor bij elkaar. Bik vloekt en tiert omdat hij een lucratieve deal met de topman aan zijn neus voorbij ziet gaan. Alle eerdere moeite om Boonstra te spreken te krijgen is voor niets geweest.
Enkele maanden eerder zet Bik hoog in. Als beginnend reclameman is hij vastbesloten grote namen als Boonstra aan zijn klantenportefeuille toe te voegen. Daarnaast heeft hij bewondering voor de stijl van leidinggeven van Boonstra, waar hij tijdens hun eerste gesprek direct een sterk staaltje van krijgt voorgeschoteld. Bik is erbij wanneer Boonstra telefonisch een akkefietje afhandelt.
Eerst was het Eustace aan de andere kant die nog iets zei, veel zachter nu, zodat ik zijn stem nauwelijks kon horen. Een laatste verweer, zonder veel spierkracht. En Boonstra antwoordde, op een toon, zo rustig en zo ijselijk definitief dat het gesprek verder geen einde behoefde: ‘Well. Listen, Dudley, listen. Because, let me tell you: If that is how you truly feel… If you really, really mean that, then you should have opened your mouth three months ago… or you should have kept it shut today.’
Links, rechts … neer.’ (p. 15)
Hoewel Bik en Boonstra uiteindelijk nooit zaken doen, blijft Bik hem via de media volgen. Zo ziet hij dat de melkboerzoon, die ooit de SRV oprichtte en Sara Lee en Douwe Egberts leidde, in 1996 bij Philips op het schild wordt gehesen en het ingeslapen zootje weer op de kaart zet. Twintig jaar later is Bik nog steeds benieuwd hoe Boonstra dat flikte. Hij zoekt daarom contact met de topman in ruste en doet hem een voorstel. Een voorstel waar Boonstra niet op zit te wachten.
Net als Boonstra is Bik een doorzetter, iemand die geen genoegen neemt met een ‘nee’. Het lukt hem dan ook om Boonstra zover te krijgen dat deze akkoord gaat met het uitvoeren van het idee om een portret van hem te schetsen, een profiel waaruit lessen zijn te trekken op het gebied van leiderschap. Wat Boonstra over de streep trekt is dat de lessen van betekenis kunnen zijn voor een jongere generatie.
De gesprekken vinden plaats van begin 2014 tot eind 2015. Vrijwel iedere dinsdag ontmoeten de mannen elkaar, waarbij Bik de in zijn ogen geboren leider de hemd van het lijf vraagt. Er worden 19 levenslessen genoteerd, zoals:
Een rake dreun voor je kop is heel gezond voor iemand die het ver weet te schoppen;
Anderhalf miljoen is genoeg voor elke topman in de wereld. De rest klust ie maar bij met prestaties
In tegenstelling tot wat je misschien zou verwachten gaan de meest interessante lessen niet over geld. Het doet weliswaar veel stof opwaaien als Boonstra vlak voor zijn afscheid bij Philips wordt beschuldigd van handel in aandelen met voorkennis en het niet melden van de verkoop van obligaties Ahold, maar veel boeiender is dat wat de dwarse CEO al die jaren drijft. De karaktertrekken van Boonstra zeggen veel meer over de man.
Over karakter gesproken. Bik ziet zijn gesprekspartner als een geboren leider. Hij noemt Boonstra ‘de aap op de rots’ en vergelijkt hem met Henry VIII, de koning die van 1509 tot 1547 over Engeland heerste.
Misschien, nu ik er langer over nadenk, was dit juist de grote kracht van Henry VIII: dat hij in staat was om met oogkleppen op naar de wereld te kijken en alleen dat deel van de dynamiek in zijn rijk te zien dat hem inspireerde tot daden. Doordat hij het filosoferen aan anderen overliet en zelf consequent bleef denken in termen van overzichtelijke en bereikbare doelen, heeft hij het in ieder geval lang volgehouden als koning. (p. 239)
Qua persoonlijkheid ziet Bik ook een freudiaans verband tussen Boonstra en zijn vader. Daar begeeft Bik zich op glad ijs, wat wordt versterkt als blijkt dat hij de vader-zoon-relatie er om de haverklap bij haalt. Maar gelukkig zorgt Bik voor tegenwicht, door zijn gepsychologiseer verder over te laten aan deskundigen. Zo weet Mary Rose Greville (professor Leadership and Organisational Behaviour aan Trinity College in Dublin), Boonstra raak te typeren. De les die wordt getrokken is:
You have to know who you are, and what you are to others.
Wie in het boek duikt komt er al snel achter dat de lessen meer zijn dan tegeltjeswijsheid. Ja, ze zijn opgeschreven als oneliners en voor wie thuis is in de meters aan boeken die er bestaan over leiderschap zullen ze niet onbekend voorkomen. Maar ze krijgen betekenis doordat Bik goed beschrijft hoe hij tot zijn conclusies komt. Anders gezegd: Bik slaagt in zijn opzet.
Bik biedt de lezer een interessant kijkje achter de schermen. Daarnaast houdt hij de spanning erin, enerzijds door pas helemaal aan het einde zijn finale conclusie te trekken en anderzijds door de gesprekken zo te beschrijven dat de spanning voelbaar is tussen de auteur en zijn gesprekspartner, die we gerust zijn opponent mogen noemen. Voeg daarbij dat het boek lekker wegleest en dat de schrijver het overzichtelijk houdt door per hoofdstuk één thema te behandelen.
De lezer heeft een goed boek in handen.