Julie Thomas – Rachels verzet. Vertaald uit het Engels (Rachel’s Legacy) door Marian Muusse. ISBN 978-90-297-2484-5, 318 pagina’s, € 19,99. Utrecht: Voorhoeve 2016.
Speurtocht naar oude kunst leidt naar verre familieleden.
Als dr. Kobi Voight, docent kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Melbourne, een sabattical neemt besluit hij naar Duitsland te gaan. En wel naar Berlijn, want als kenner en groot bewonderaar van het werk van de zestiende-eeuwse schilder Albrecht Dürer wil hij diens werk nader gaan bestuderen. Voor hij vertrekt overhandigt zijn moeder Elisabeth hem een stapeltje brieven, geschreven in het Hebreeuws en voorzien van fraaie tekeningen. Ze zijn afkomstig uit Berlijn, geschreven in oorlogstijd. Misschien kan Kobi er iets mee… Hoe ze eraan komt? Dat weet ze niet precies meer.
Kobi Voight is deels Duits. Maar hij weet niets van de geschiedenis van zijn voorouders. In Berlijn laat hij de brieven vertalen door een expert van de synagoge. Hij besluit er iedere dag één te lezen. Een daarmee wordt hij binnengetrokken in oorlogstijd. Want de brieven zijn geschreven door een jonge moeder aan haar allerliefste schat, een naamloos babymeisje waarvan ze door de oorlog is gescheiden. Want de jonge moeder is joods. Pakken de nazi’s haar op dan betekent dat ook de dood van het meisje. Daarom heeft ze haar de baby uit liefde ondergebracht bij ‘lutherse, Arische mensen’. Maar het kind is nooit uit haar gedachten. Ze schrijft de baby brieven vol herinneringen, in de hoop dat ze die later lezen kan en zal weten hoe veel haar moeder van haar houdt of hield.
In die herinneringen vertelt ze dat er, vroeger bij haar ouders – haar vader was een rijke bankier – thuis een echte Dürer hing. Ze beschrijft het doek. En daarmee wordt de link gelegd met Kobi Voight die zich realiseert dat de moeder een beroemd maar verdwenen schilderij beschrijft waarnaar de kunstwereld al zeventig jaar op zoek is. Stel dat hij het doek vindt aan de hand van deze brieven? Dat zou een sensatie zijn en zijn carrière veel goed doen.
Julie Thomas woont in Cambridge, Nieuw-Zeeland. Ze is niet alleen romanschrijver, maar ook scriptschrijver en filmproducer. Eerder kwam van haar hand het boek De jongen, de viool en de meester uit, over de familie Horowitz. Dit boek is daarop een vervolg, maar kan zonder enig probleem ‘los’ gelezen worden. Wie de familie Horowitz in deel één volgde mag dit boek zeker niet missen.
De speurtocht van Kobi Voight leidt onontkoombaar naar de rampzalige geschiedenis van de joden. Terwijl de moeder haar vrolijke jeugdherinneringen aan haar dochter schrijft, zien we Kobi het vervolgpad lopen als hij Dachau bezoekt en het Berlijns Verzetsmuseum en als hij de namen leest van al degenen die in de oorlog zijn gestorven. Moeder Ruby zit in het Duitse verzet en ze heeft iedereen, ook haar familieleden, in de brieven voorzien van schuilnamen. Die zijn vrij gemakkelijk te herleiden voor iemand als Kobi die terugkijkt. Dat Ruby zelf geen Ruby heet, geeft Julie Thomas al prijs in de titel van haar boek. Ruby is Rachel.
Hoe het Rachel en haar dochter vergaat laten we graag aan de lezer. Zeker is wel dat Kobi’s jarenlange passie voor Dürer niet van vreemde bodem komt. Ook hij ontdekt vreemde wortels en uiteindelijk leidt de zoektocht tot een onverwachte ontknoping. Wie begint legt het boek dan ook niet gauw uit handen.
Knap geschreven schrijnende geschiedenis.