Het opereren van hysterische vrouwen

Vera Buck –  Runa. Vertaald uit het Duits (Runa) door Corry van Bree. ISBN  978-90-452-1166-4, 516 pagina’s, € 24,95. Uithoorn: Karakter 2016.

Meisje ontregelt beroemd gekkenhuis.

Eind Negentiende Eeuw is Dr. Charcot de zonnekoning van de afdeling neurologie aan de Salpêtrière-kliniek van Parijs. In een monumentaal pand, bijna als het paleis van Versailles, heerst hij over meer dan 4000 patiënten. Elke dinsdagavond geeft hij een show waarin hysterische vrouwen worden onderworpen aan hardhandige, maar soms ook clowneske behandelingswijzen. Het publiek bestaat uit collega’s, studenten, personeel en ieder ander die ervan denkt te kunnen genieten.

De neurologische patiënten  worden onderworpen aan hardhandige therapieën waarbij amputatie van ledematen of ijskoud-waterstralen tot de mogelijkheden behoren om hen van hun hysterie te genezen. Het minste is wel dat vrouwen dag en nacht met riemen aan bed worden vastgebonden. Steeds worden nieuwe ingrepen bedacht en uitgeprobeerd. Zoals schedel lichten of snijden in de hersenen. Narcose is immers een steeds beter beheersbaar middel. De vraag is echter, moet men alleen snijden in de hersenen of moet men bepaalde hersenen wégsnijden en verwijderen.

Vera Buck (1986) studeerde journalistiek en scriptwriting. Ze schreef een gedegen historisch thrillerdebuut over deze en andere gruwelijke experimenten in de geestelijke gezondheidszorg in tijden dat men eigenlijk nog nauwelijks beschikte over doeltreffende medicatie. Op grond van vele bronnen, maar ook gewapend met een gezonde dosis fantasie wordt de lezer meegenomen het Parijs van de beroemde Dr. Charcot. Hoewel zijn bastion ondoordringbaar lijkt zijn er toch getuigen van kwade zaken. Zo worden verwaarloosde kinderen als patiënten afgeleverd en worden door te ambitieuze doctoren en studenten in de catacomben van het hospitaal mensonterende behandelingen uitgevoerd waardoor deze kinderen een onmenselijke dood vinden.

Eén van deze kinderen, het meisje Runa, ontsnapt uit de ondergrondse martelkamers, maar wordt vervolgens als ‘normale’ patiënt opgevangen. Runa is onhandelbaar, maar is zij ook onbehandelbaar?

Een student uit Zwitserland, Jori Hell, ziet een mogelijkheid om op haar geval te promoveren. Hij wil de schedel lichten en het zieke deel van haar hersenen verwijderen. Het wordt een race tegen de klok, want Jori wil de eerste in Europa zijn die hierin slaagt. Om te oefenen krijgt hij eerst een paar andere vrouwen die toch al zijn opgegeven. In Londen heeft een andere dokter een dergelijke operatie reeds uitgevoerd, maar de patiënt overleed.

Er is een kans dat de Salpêtrière-kliniek het eerste ziekenhuis zal zijn waar een dergelijke operatie slaagt. Dr. Charcot dreigt Jori Hell en andere doktoren  weg te sturen als het niet lukt. Hij wil de reputatie van zijn kliniek niet beschadigd zien. Collega’s en studenten sluiten weddenschappen af. Runa echter ondergaat allesbehalve lijdzaam haar ‘behandeling’.

Deze zinderende thriller won de prestigieuze Duitse Lesepreis 2015.