Mark van der Werf – Meester Mark graaft door. Op reis door vijftig jaar onderwijs. ISBN 978-94-6319-007-7, 216 pagina’s, €16,00. Schiedam: Scriptum 2016.
Over onderwijs, nostalgie, verbazing en bewondering.
Na een paar jaar bij een regionale krant stukjes te hebben getikt over alles wat los en vast zat, besloot Mark van der Werf het onderwijs in te gaan. Hij stond twee jaar voor de klas en had het toen dik bekeken. Hij was benieuwd hoe zijn voormalige collega’s twintig, dertig veertig jaar voor een klas konden staan en dan toch nog blijmoedig verder leefden. Er was maar één manier om antwoord op die vraag te krijgen. Hij moest de oude rotten zelf gaan ondervragen.
De journalist-meester interviewde ruim 50 leerkrachten en oud-leerkrachten die in hún tijd nog gewoon juffrouw, meester, onderwijzer en onderwijzeres heetten. De tijd dat het schoolhoofd – we hebben het nu over de jaren vijftig – nog behoorde tot de notabelen van het dorp en weliswaar een mager salaris maar toch een zeker aanzien had.
Hoe keken ze terug, al die mannen en vrouwen die tegenwoordig wel oneerbiedig ‘lesboeren’ worden genoemd? Ze deelden één belangrijke mening. Leerkracht zijn is en blijft het mooiste beroep van de wereld.. De schrijver duikt de historie in en hij doet dat door het onderwijs in decennia in te delen: de jaren 50/60, de jaren 70/80 en de jaren 90/100.
Met deze indeling behoeft het geen verbazing te wekken dat de eerste ondervraagden het oudst zijn. Al valt de auteur – mocht die prijs er zijn – wel de prijs ten deel de ‘oudste schooljuffrouw’ van Nederland te hebben geïnterviewd. Juffrouw Mien Smits is 104 jaar, broos, wat bibberig, maar als ze in haar geheugen graaft komt haar carrière stukje bij beetje boven.
Ze verhaalt dat solliciteren er amper bij was in haar tijd, als je maar ‘het geloof van de school had’. Dan was het goed. De eerste babyboomkinderen moesten naar school, er was een groot tekort aan onderwijzers. En zo stond Mien Smits, groen als gras, voor een klas van 58 kinderen. Veel? Welnee joh. Dat was normaal. Dat was ook de tijd dat er, als de rapporten kwamen, nog wel eens een ouder informeerde of een dreigende 5 een 6 zou kunnen worden in ruil voor een gerookte ham. Dan ging het wel om het rapport van de zoon. Meisjes gingen immers trouwen?
Mark van der Werf (1976) combineert met zijn huidige carrière zijn twee vorige als journalist en onderwijzer. Na zijn afscheid van school schreef hij een boekje over zijn ervaringen Meester Mark draait door. Dat werd zo enthousiast ontvangen dat Meester Mark vraagt door volgde. Dit is deel drie waarin meester Mark met leerkrachten terugkijkt op de veranderingen die hun vak doormaakte.
Het is een boekje vol herinneringen geworden. Wie zelf de lagere school (basisschool) bezocht in de jaren vijftig, herkent het klasse-zingen, de handwerkles, sigarenrokende meesters, het broekenverbod voor meisjes en ga zo maar door. Wie in de jaren zestig, zeventig, tachtig en later op school zat, herkent weer andere dingen. Huisdieren in de klas, groepsgesprekken, vergaderingen, leesboekjes – te duf voor woorden, maar de leerlingen vonden het mooi – en de eerste computer op school, gevolgd door de tablets, de talloze citotoetsen en ga zo maar door.
Dat maakt dit boekje tot een feest voor iedereen die op school heeft gezeten en de neiging heeft terug te kijken.
Geef het uzelf cadeau en leer wat uw (klein)kinderen meemaken. Meester Mark, is deel vier al in de maak?
Deel drie krijgt een tien met een griffel.