Jenny Offill – De laatste dingen. Vertaald uit het Engels (Last Things) door Roos van de Wardt. ISBN 978-90-445-3549-5, 285 pagina’s, €19,95. Amsterdam: De Geus 2016.
Absurd familieverhaal.
Grace heeft bijzondere ouders. Moeder Anna, die bruist van fantasie, van ieder voorval wel een wonder weet te maken en die de geheimtaal ANNIC niet alleen kan lezen en schrijven maar ook vlot spreken. En dat is dan nog maar een deel van haar vaardigheden. Anna is expert in bijzondere, bijna uitgestorven vogels waarbij de bijenkolibrie en een kleine naamloze oranje vogel Grace het meest fascineren.
Vader ziet de fantasierijke wereld van zijn vrouw toegeeflijk aan. Hij heeft Anna ooit ten huwelijk gevraagd omdat hij zich nooit bij haar zou vervelen en dat komt uit. Zelf vertrekt hij iedere dag naar de Windler Academy, waar hij scheikunde doceert. Hij put er weinig vreugde uit, blijkens zijn dagelijkse afscheid: Als je me zoekt, ben ik in de negende cirkel van de hel.
Anna brengt Grace veel van haar vaardigheden bij. Ze leert veel meer van haar dan van de lessen op school, vindt moeder. Daarom hoeft ze voortaan niet meer naar school, Anna zal haar thuis gaan lesgeven. En niet volgens de dodelijk saaie lesmethoden van het geijkte onderwijs, maar volgens haar eigen wilde ideeën.
Anna gaat voortvarend van start. Ze wil in één jaar tijd de geschiedenis van de wereld van begin tot het eind behandelen. Er wordt een leskamer ingericht en op een zwart geschilderde wand heeft Anna alle onderwerpen voor dat jaar geschreven, te beginnen bij de Oerknal.
Van 1 januari tot 31 december – de dag waarop het onderwerp Eerste mensen behandeld zal worden – komen op de geschreven kosmische kalender de ontstaansgeschiedenis van onder meer het Melkwegstelsel en de aarde, de vorming van de oudste stenen, de uitvinding van de seks door micro-organismen en de eerste wormen, vissen en dinosaurussen aan bod. Een pretentieus lesprogramma. Anna is vastbesloten Grace alles bij te brengen. Heeft ze deze kennis opgedaan, dan is ze klaar voor het grote leven.
Jenny Offill (1968) belandde met dit debuut meteen op de eindejaarslijstjes van The Guardian en The New York Times. Bovendien werd ze genomineerd voor grote prijzen. Ze geeft les aan Columbia University.
Waar moeder en Grace zich storten op het onderwijs en tussentijds ook nog allerlei experimenten uithalen bevindt vader zich in ‘de hel’. Maar dan komt de dag dat hij, vriendelijk informerend naar de vorderingen van zijn dochter, ontdekt dat de boel uit de hand loopt. Hij ziet dat zijn vrouw Grace meetrekt in haar fantasieën, en dat deze niet wordt klaargemaakt voor de wereld maar er vanaf dreigt te drijven. Pogingen om in te grijpen hebben dan al geen zin meer. Sterker nog, het enige wat hij bereikt is dat Anna hem van zich afstoot. Grace lijkt te moeten gaan kiezen tussen haar ouders, door loyaliteitszin bevangen.
Maar dan neemt Anna het heft in handen op wel heel onverwachte wijze…
Deze bij vlagen absurde, continu fantasierijke en soms enigszins chaotische roman is geschreven met een betoverende pen. Ik moest tijdens het lezen sterk aan het werk van Donna Tartt denken. Liefhebbers van haar boeken, mogen dit niet missen. Wie Tartt ’mooi maar te wijdlopig’ vond, vindt hierin wat hij zoekt.
Een verrukkelijk, grappig en heerlijk boek. Hoe kom je op al die ideeën?