Carolijn Visser – Selma. Aan Hitler ontsnapt, gevangene van Mao. ISBN 978-90-450-2444-8. 287 pagina’s, €19,99. Amsterdam: Augustus Atlas Contact 2016.
Nederlands-Chinees gezin wordt slachtoffer van communisme.
Greta Tsao voelde zich, toen ze klein was, ‘een geblokt kind’. Ze was de dochter van een Nederlandse moeder en een Chinese vader, ze had gemengd bloed en in China betekende dat een smet. Als zij en haar broertje Dop een stap buiten het woonhof zetten, begonnen de mensen al te wijzen en te roepen: ‘Hé, kijk eens, buitenlanders!’. Greta en Dop hoorden er niet bij.
In 2008 leerden Greta en Dop in Castricum Carolijn Visser kennen, China-specialist bij uitstek. Zij vertellen haar stukje bij beetje het verhaal van hun moeder Selma.
Selma Vos was een Nederlandse joodse vrouw die met haar vader Max wist te ontsnappen aan Hitler, na de oorlog in Cambridge Engels ging studeren en daar de liefde van haar leven ontmoette, de Chinees Chang. De twee trouwden in 1947. Nadat Chang als docent aan de universiteit van Hong Kong had gewerkt werd hem een functie aangeboden krijgen aan de Academie van Wetenschappen in Peking. Hun twee kinderen waren nog jong. De wereld lag voor hen open. Maar Selma had het moeilijk, zij bleef een vreemdelinge waarmee zelfs de mensen in hun woonhof zich liever niet bemoeiden.
Het leven werd grijs toen er een hongersnood ontstond die 45 miljoen mensen het leven kostte. De overheid zette de rem op particuliere bedrijven. Toen Mao Zedong in 1958 de Grote Sprong Voorwaarts afkondigde kregen de burgers allerlei regels opgelegd. De eenvoudigste spullen waren niet meer te koop. Als Selma via een omweg een brief naar haar vader in Nederland smokkelt vraagt zij hem haar te helpen opdat zij en haar gezin tenminste wat kleding en speelgoed krijgen. Nooit eerder schreef zij erover, omdat alle brieven door de overheid werden gelezen. Nu realiseert vader Max zich dat zijn dochter Selma weliswaar aan Hitler is ontsnapt, maar in handen van Mao is gevallen. Chang kan er weinig tegen doen. Zijn verplichte partijlidmaatschap schrijft hem voor dat de belangen van zijn gezin ondergeschikt zijn aan Mao’s belangen.
Carolijn Visser (1956) is beroemd geworden door haar reisliteratuur. Zij schreef in 1982 voor het eerst over China, het land dat toen nog nauwelijks buitenstaanders toeliet. Sinds die tijd is zij blijven schrijven over dit land, waar ze ook lezingen over houdt.
Chang was een vooraanstaand man. Hij leidde het Psychologisch Instituut en reisde uit hoofde van zijn functie. Zo bezocht hij ook de DDR. Selma zat echter volledig opgesloten in China. Na haar huwelijk had ze haar paspoort moeten inleveren en als zij in 1955 besluit Chinees staatsburger te worden wordt haar positie niet gunstiger. De overheid blijft haar bekijken als een tweederangs buitenlander. Als zij na veel gesoebat in 1966 haar vader kan bezoeken en in Nederland haar verblijf wil verlengen neemt de douane voor straf bij thuiskomst haar paspoort af. Haar situatie wordt steeds nijpender. Uiteindelijk worden Chang en Selma beiden gearresteerd.
Selma’s leven is onder Mao één stijgende benauwenis. Na de arrestatie wordt het alleen maar erger. Greta en Dop wordt weinig verteld, zij horen dingen vaak na afloop. Hoe dat uiteindelijk eindigt, laten zij via Visser in dit boek graag zelf aan u weten.
In dit boek staat een groot aantal familiefoto’s. Vrolijke foto’s waar veel plezier vanaf straalt. Het zijn de foto’s die Selma maakte op de mooie momenten, om aan opa Max te sturen. Zij laten zien dat Selma er alles aan deed om het leven voor haar gezin niet ten onder te laten gaan aan de ideologische blindheid van de uitzinnige Rode Gardisten.
Een heel indrukwekkend boek over een vrouw die het slachtoffer werd van de misdadige maoïstische idealen.
Fraai uitgevoerde page-turner.
Aan dit boek is op 25 januari 2017 tevens aandacht besteed in het programma Puur Cultuur van MeerRadio.