Ton van der Lee – Een meisje loos. ISBN 978-90-263-3562-4, 346 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: AMBO | Anthos 2017.
Avontuurlijk meisje reist, vermomd als jongen, naar Indië ‘om een rijke man te trouwen’.
Het bekende oudhollandse liedje Daar was laatst een meisje loos verwijst naar vrouwen die hun fortuin wilden beproeven in overzeese gebieden, maar de mogelijkheid niet hadden om daarheen te reizen. Dit kwam regelmatig voor, maar was een hachelijke onderneming. Wie ontdekt werd liep het risico van een groepsverkrachting of nog erger.
De schrijver laat zijn hoofdpersoon, de zeventienjarige Krijntje, in 1625 samen met een vriendin, als jongens verkleed aanmonsteren op, een VOC-schip. Na een avontuurlijke en gevaarlijke reis arriveert ze in Batavia, waar nog meer beproevingen op haar wachten. Uiteindelijk reist ze zelfs nog verder, naar de Banda-eilanden en het verre Japan, waar de VOC een handelspost heeft.
Ton van der Lee (1956) is schrijver, documentatiemaker en scenarist. Naast kinderboeken en romans publiceerde hij ook een aantal boeken over Afrika.
Krijntje Blomme woont met haar ouders en broertjes in Breda. Nadat de verovering van de stad door de Spanjaarden wordt haar hele familie vermoord. Krijntje weet naar Amsterdam te ontsnappen waar ze werk vond in een kroeg. Daar raakt ze bevriend met haar collega Maeycken. Ze krijgen geen loon, maar schuldbriefjes voor eten en slapen. Samen besluiten ze, verkleed als jongens, aan te monsteren op een VOC-schip.
Het is zonde de verdere inhoud van het verhaal in deze recensie te onthullen. Wees ervan overtuigd dat de historische context klopt. Zo wordt gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen, een man met wrede trekken die niets en niemand ontzag, realistisch neergezet. Ook de zware reis naar Indië met zijn vele beproevingen, waaronder de scheurbuik, wordt natuurgetrouw geschetst.
De assertieve Krijntje weet goed wat ze wil. Zr kijkt vooruit en niet terug. Om hogerop te komen kapt ze betrekkingen met sympathieke mannen ‘zonder toekomst’ resoluut af. Dat is een minder sympathiek trekje, maar past in haar strategie om te krijgen wat ze wil. Ze krijgt haar rijke man, maar of dat haar gelukkig maakt? De lezer kan er toch begrip voor opbrengen en dat is het gevolg van de knappe manier waarom de schrijver haar neerzet. Het gaat over mensen van vlees en bloed en is (gelukkig) niet diepgravend. Onderwijl krijg je ook nog veel informatie over de VOC, haar schepen en Nederlands-Indië mee, tot in de minder frisse details toe. Zo realiseer je je dat je best blij mag zijn met het huidige West-Europese wc wezen.
Het plot zit goed in elkaar en leest lekker vlot weg. Het lijkt me ook prima geschikt voor young adults.
Prima historische roman.
Aan dit boek is op woensdag 8 maart 2017 eveneens aandacht besteed in het radioprogramma Puur Cultuur van MeerRadio.