Robert Anker – In de wereld. ISBN 978-90-214-0299-4, 412 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: Em. Querido 2017.
Schelmenroman, zich afspelend tussen 1467 en 1500.
De roman begint in Gent. De nieuwe hertog Karel de Stoute doet zijn intocht. De schrijver gebruikt dertig bladzijden om te beschrijven wat er die dag allemaal op straat gebeurt en dat is zp ongeveer alles wat mogelijk was: dronken mensen, vechtpartijen, een verkrachting, een processie, een wagenspel van rederijkers, muziek. Het lijkt een groot schilderij. De hoofdpersoon presenteert zich pas in het tweede hoofdstuk, dan begint ook het verhaal.
Robert Anker (1946-2017) studeerde Nederlands en was lange tijd leraar. Daarnaast was hij dichter en romanschrijver. Zijn werk werd diverse keren bekroond met literaire prijzen. Later werd hij literatuurcriticus bij Het Parool en fulltime schrijver. Anker overleed op 20 januari 2017. Op zijn sterfdag kwam dit laatste boek uit.
De hoofdpersoon is Joris de Neve, een meester-schrijnwerker. We maken kennis met het gilde van de meubelmakers. De schrijver besteedt geeft veel aandacht aan de gilden. Zo leer je hier over de organisatie van een gilde, van de leerjongens, de gezellen en de meester. Joris keert terug van zijn minnares. Robert Anker geeft de seks veel nadruk, het was kennelijk een grote hobby in die tijd. Het verhaal krijgt een enorme wending als bij Joris lepra wordt geconstateerd.
Het onderzoek naar de lepra wordt uitvoerig beschreven. Een commissie deelt hem de uitslag op zeer plechtige wijze mede: Na ampele overweging is de commissie unaniem tot de conclusie gekomen dat u, Joris de Neve, meester-schrijnwerker ter stede, beziekt bent bevonden en wel met de vorm van lepra die ‘pakerie’ wordt geheten. Hierna volgt nog een plechtigheid in de kerk die eindigde met de volgende verklaring: Gij zijt nu dood voor de wereld maar levend voor God. Hierna moet hij de stad verlaten en gaat hij naar het Rijke Gasthuis.
Een half jaar verblijft Joris bij de leprozen. Hij blijkt de ziekte niet te hebben en laat zich niet herkeuren, maar vlucht weg en begint aan een grote zwerftocht langs vele steden en met veel avonturen. Hij belandt aan het hof van Karel de Stoute waar een groot feest wordt gegeven. Nu begint de schrijver aan een uitvoerige beschrijving van dit grote feest met honderden gasten. Er zijn een riddertoernooi en een groot diner. De zalen zijn ingericht met veel decor. Op de tafel van de hertog staat aan het ene einde een kerk met klokkentoren waarin vier muzikanten zitten die straks met orgelbegeleiding liederen zullen zingen. Op een aanpalende rots staat een naakt knaapje dat rozenwater uit zijn piemeltje laat stromen. Een olifant wandelt door de zaal, afgehangen met een exotisch kleed van blauwe zijde en goud waar een Moor op zit met een wuifhandje.
Joris heeft verschillende beroepen. Hij is spion, boodschapper, maar ook drukker en handelaar in stoffen. Hij heeft de vreemdste ontmoetingen met groepen mensen die geïsoleerd leven en voor honderd procent hun eigen principes volgen. Zo komt hij bij een vissersvolk, een vrouwenvolk en de vrije geesten. We zijn ook getuige van het optreden van de zogenaamde Leprozen Liga. Zij willen de armoede bestrijden, hun beginselen lijken op het programma van een tegenwoordige socialistische partij.
Zeer regelmatig wordt in deze roman het christelijk geloof ter sprake gebracht. Dat gebeurt bepaald niet op een middeleeuwse manier. Vaak worden geloofszaken getoetst aan de Bijbel. Bij de Mariaverering wordt gewezen op het feit dat Maria nauwelijks een rol speelt in de Bijbel en de onbevlekte ontvangenis wordt bestreden. Waarom zou Gods Zoon niet uit een gewoon, dus zondig mens geboren kunnen zijn? Maakt Hem dat juist niet menselijker? Terwijl in de Middeleeuwen zaken als erfzonde, hel en verdoemenis een grote rol spelen worden deze zaken door Joris tegengesproken.
Anker heeft met deze roman een heel bijzonder boek geschreven. Zijn stijl is heel toegankelijk en bloemrijk. Door zijn beschrijvingen beland je in de Middeleeuwse wereld, je ziet alles duidelijk voor je. De roman is ook nog eens heel spannend en tegelijkertijd leerzaam. Een heel rijk boek!
Boeiende en leerzame historische roman.