A.B. Yehoshua – De figurante. Vertaald uit het Herbreeuws (Nitsevet) door Sylvie Hoyinck. ISBN 978-90-284-2641-2, 302 pagina’s, €24,99. Amsterdam: Wereldbibliotheek 2017.
Jeugdherinneringen gooien leven overhoop.
De Israëlische harpiste Nogah woont op een rustige etage in Arnhem. Ze speelt bij het Gelders Orkest. Ze leidt een kalm bestaan tot zij op een dag een lange brief ontvangt van haar broer Chonni uit Tel Aviv. Hij wil graag dat hun moeder, die weduwe is geworden, bij hem in de buurt komt wonen en vertrekt uit Jerusalem. Moeder weigert, maar heeft er tenslotte in toegestemd drie maanden op proef in zo’n oord te gaan wonen. Haar appartement moet – vanwege een vreemd huurcontract – continu bewoond zijn. Chonni vraagt zijn zus die drie maanden daar te gaan zitten en vrij te nemen van het orkest. Nogah accepteert dat.
In Jerusalem heeft zij niets om handen. Chonni heeft daarom geregeld dat zij kan gaan werken als figurante in films en commercials, dan verdient ze nog wat ook. Het werk als figurante, waarin zij steeds tot een andere vrouw transformeert, is boeiend en vreemd tegelijk. Ze leert nieuwe mensen kennen voor wie ‘Nogah als interessante harpiste’ een vreemde is. Ze is net als al die anderen gewoon een vrouw met een bijbaan. Daardoor gaat ze zichzelf ook van een afstand bekijken. Ze wordt teruggeworpen op zichzelf, begint zich af te vragen of ze juiste keuze heeft gemaakt in het verleden. Ze is gescheiden omdat zij geen kinderen wenste en haar man wel. Was dat een juiste keuze? Ze is verhuisd omdat ze in Israël geen orkestwerk vinden kon. Of zocht ze niet goed genoeg en liep ze weg voor haar problemen?
Abraham B. Yehoshua (1936) is een van de belangrijkste Israëlische schrijvers van deze tijd. Hij doordrenkt al zijn boeken met, zoals hij zelf zegt: Fundamentele vragen over leven en dood. Alle tien zijn romans zijn in het Nederlands vertaald.Wonend in het huis van haar jeugd, kijkt Nogah ook terug op haar jeugd. De stad om haar heen is veranderd doordat er veel meer ultraorthodoxe joden zijn komen wonen met hun strenge regels van leven. Maar Nogah realiseert zich dat zij ook veranderd is. Zij heeft niet alleen door haar scheiding een verlies geleden, maar haar grote liefde voor de muziek en haar harp zijn een verrijking in haar leven.
In deze roman wisselen de humor en de beschouwende toon, de emoties, het plezier in gezelschap en de behoefte aan alleen-zijn elkaar mooi af. Het allermooiste echter vond ik de manier waarop de auteur over muziek schrijft. Hij verwoordt ontroerend de poëzie van de muziek. Wie enig oor heeft voor ‘klassiek’ hoort het orkest repeteren, net zo lang tot een heel orkest perfect in een ‘samenzang’ klinkt.
Een prachtig boek over een sterke, zelfstandige en artistieke vrouw. Ik zou haar graag willen leren kennen.