Tom Hofland – Lyssa. ISBN 978-90-2140-246-8. 271 pagina’s, € 18,99. Amsterdam: Querido 2017.
‘Russische klassieker’ uit de 21ste eeuw.
Het is 1877. Een jonge officier onderneemt de treinreis van zijn legerplaats naar Mestopes, de stad waar hij taalkunde studeerde voor de dienst hem opeiste. Hij is van plan zijn verlof goed te gebruiken en zo snel mogelijk een bezoek te brengen aan Gruber, de hoofdredacteur van de krant waarvoor hij al eerder artikelen schreef. Als hij die band onderhoudt zal hij na zijn diensttijd snel weer een baan bij hem krijgen. Mijmerend over deze plannen heeft hij weinig oog voor zijn omgeving. Pas bij aankomst in Mestopes ziet hij ‘Haar’, een prachtige jonge vrouw die tegelijk met hem uitstapt. Hij wordt op slag verliefd. Ze wijst zijn aanbod haar koffer te dragen echter resoluut van de hand. Tenslotte volgt er toch een praatje. Ze stellen zich aan elkaar voor: Gaspar Szabó, twintiger, en Lyssa Boktani 19 jaar. Als zij haar naam noemt realiseert hij zich dat ze getrouwd moet zijn met de directeur van de krant Viktor Boktani, Grubers baas. Gaspar is gebiologeerd door haar vrijmoedige uitstraling, haar wilde schoonheid, haar brede roze mond die op mysterieuze wijze steeds van kleur leek te veranderen, dan weer dieprood, dan zachtroze. In de dagen erna voert hij zijn plannen uit maar droomt ook continu over Lyssa.
Szabó heeft ook Lyssa niet onberoerd gelaten. Ze nodigt hem uit voor een grote picknick op het landgoed van haar en haar man. En in de dagen erna zien de twee steeds kans elkaar te ontmoeten. Gaspars heimelijke maar verboden liefde voor deze getrouwde vrouw groeit met de dag. Maar hij realiseert zich dat hij daarmee in de problemen zit. Want al zou hij Viktor Boktani het liefst doden om Lyssa te hebben, hij heeft hem ook nodig om carrière te kunnen maken bij de krant. De geheime afspraakjes met Lyssa en de contacten met Viktor die in de praktijk veel aardiger blijkt dan Gaspar had gedacht, maken het leven met de dag moeilijker. Ik wil deze nobele heer – die mij als zijn vriend beschouwt en zowaar: ik hem – geen enkel leed bezorgen; ik wil mij eervol tegenover hem gedragen. Maar hoe? Ik moet haar met rust laten. Haar ontwijken als de pest, of een met rabiës besmette hond. Twijfel, familie, romantiek, ziekte, liefde, tragiek en conflict wisselen elkaar af. Tot slot wacht het duel. Het pad daar naar toe dient de lezer zelf af te leggen.
Tom Hofland (1990) studeerde Writing for Performance aan de HKU (Hogeschool voor de Kunsten Utrecht). Sinds 2015 werkt hij voor de VPRO waar hij webseries, reportages, podcasts en radioprogramma’s maakt. Deze roman is zijn debuut.
De auteur citeert voorin het boek een gedicht van Aleksandr Poesjkin Jevgeni Onegin. Een gedicht waarin Poesjkin de realist beklaagt die dromen en illusies mist als de liefde ter sprake komt. Dit gedicht illustreert treffend de sfeer en het verhaal van Gaspar en Lyssa. Ook zij zwelgen in zoete dromen. En dat is niet de enige overeenkomst. Want zoals Poesjkin in de 19e eeuw leefde, doen ook Gaspar en Lyssa dat.
Voor een jonge 21ste-eeuwse debutant is dat een opmerkelijke keuze. Zijn verzonnen stad Mestopes vertoont bovendien overeenkomsten met de oude steden zoals we die kennen uit de Russische literatuur. Het zou mij nauwelijks verbaasd hebben als de auteursfoto van Tom Hofland ons een jongeman in negentiende-eeuwse kledij had getoond. Want Lyssa is op en top een kostuumdrama, en daarmee voor de liefhebber van deze romans een boek dat hij niet mag missen.
Ik ben zeer benieuwd naar Hofland volgende boek. Blijft hij wonen in de klassieken of stond de negentiende eeuw hem slechts ten dienste omdat hij anders geen theatraal liefdesverhaal als Lyssa schrijven kon?
Hoe het ook zij, hij heeft het prachtig gedaan. Groot compliment voor deze lieftallige Lyssa.