De verzwegen geschiedenis van de Duitse Surinamers tijdens WOII
Roman tegen de achtergrond van een waargebeurd verhaal.
In de zomer van 1990 komt de negentienjarige Anna aan de deur bij mevrouw Grünwald. Ze heeft een brief bij zich. Nadat de oude dame die gelezen heeft wordt ze hartelijk binnen genood. De brief met een verzoek om hulp is afkomstig van haar allerbeste vriendin, nog uit de tijd dat zij samen tijdens de Tweede Wereldoorlog in een gevangenkamp in Suriname zaten. Anna is haar kleindochter. Mevrouw Grünwald, van Duitse ouders maar geboren en getogen in Suriname, werd, evenals alle andere Duitse Surinamers in 1940 ‘staatsgevaarlijk’ geacht. Ze werden allenmaal geïnterneerd in Kamp Copieweg. Anna’s grootmoeder en mevrouw Grünwald steunden elkaar door dik en dun. Anna weet daar amper iets van. De oude dame vertelt haar levensverhaal.
Over de geschiedenis van de Duitse Surinamers is maar heel weinig bekend. Ze hebben het zwaar gehad. Ze werden – aanvankelijk gescheiden van hun mannen die later mochten komen – van 1940 tot 1947 opgesloten. De situatie in het kamp was verschrikkelijk. Er was weinig te eten, de hygiëne was ver te zoeken. De geïnterneerden konden geen stap buiten de barakken zetten. Toen zij na 1947 vrij kwamen waren zij ongewenst in het land van hun geboorte. Ze moesten naar Europa. Anna’s grootmoeder was inmiddels weduwe geworden. Haar zoon trouwde met een afgrijselijke vrouw die haar gezin, met de kinderen Simon en Anna, in een ijzeren greep hield. Vluchten was het enige wat erop zat. Bij mevrouw Grünwald, wist Anna’s grootmoeder, zou haar kleindochter veilig zijn.
Auteur
Diana Tjin (1961) is geboren in Amsterdam, haar ouders zijn afkomstig uit Suriname. Ze studeerde klassieke talen aan de Universiteit van Amsterdam en werkt als catalograaf bij de Universiteitsbibliotheek. Dit boek is haar romandebuut.
Historie
De geschiedenis die mevrouw Grünwald aan Anna vertelt over de vreselijke periode in het kamp en de moeizame start en ontvangst in Europa is geheel gebaseerd op feiten. Maar de figuren die in het verhaal optreden zijn bedacht. Op een of andere manier is dat te merken. Daar waar het historische verhaal wordt verteld is het boek boeiend, vlot geschreven en interessant om te lezen. Zodra de romanfiguren in beeld komen met de moeizame familierelaties en niet te vergeten ‘het geheim van mevrouw Grünwald’, krijgt het geheel iets chaotisch. De auteur springt op en af, de lezer moet mee springen en dat is niet altijd eenvoudig.
Wellicht was het verhaal beter af geweest als de diverse figuren niet in zo’n moeizame relatie tot elkaar hadden gestaan, ofwel: als de auteur dichter bij de feiten was gebleven en wat minder aan het verzinnen was geslagen.
Desondanks een interessant boek omdat de geschiedenis van de Duitse burgers in Suriname er hard aan toe was wat meer onder de aandacht gebracht te worden.
Diana Tjin – Het geheim van Mevrouw Grünwald. ISBN978-90-6265-954-8, 232 pagina’s, €18,50. Haarlem: In de Knipscheer 2017.