Hommage aan één van de grootste Nederlandse striptekenaars
Het werk van Jan Kruis veelzijdig belicht.
Jan Kruis (1933-2017) was een veelzijdig en ongelooflijk creatief mens. Hoewel hij bekend werd als bedenker van de langlopende strip Jan, Jans en de kinderen, die hij zelf tussen 1970 en 1999 voor Libelle verzorgde, maakte hij in zijn werkzame leven een groot aantal verschillende strips. Daarnaast werkte hij samen met andere grootheden in het vak als Marten Toonder (hij won in 2009 de Marten Toonderprijs) en Hergé, maakte boekillustraties (bij bijvoorbeeld een nieuwe uitgave van Multatuli’s Woutertje Pieterse) en olieverfschilderijen. Daarnaast doceerde hij aan de Groningse kunstacademie Minerva, waar hij graag met zijn leerlingen meetekende.
Ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag verscheen in 2013 de Jan Kruis Glossy*. Zijn overlijden in januari 2017 was de aanleiding tot het maken van deze speciale aflevering van de Stripglossy.
In december 1970 verscheen de eerste aflevering van de strip Jan, Jans en de kinderen in het Damesblad (zoals dat toen nog heette) Libelle. Sindsdien genoten generaties lezeressen (en hun gezinnen) wekelijks van de vrolijke avonturen van door Jan Kruis bedachte familie, gemodelleerd naar zijn eigen gezin. Kruis tekende in bijna 30 jaar 1139 afleveringen van de strip, die de maatschappelijke ontwikkelingen op de voet volgde. In 1999 verkocht hij zijn geestelijk eigendom aan Studio Jan Kruis, een beslissing waarmee hij het toch zo nu en dan emotioneel best moeilijk mee had. Vooral in het begin vond hij de strip veel te lawaaierig. Helaas hebben de samenstellers van deze StripGlossy niet kunnen putten uit Jan, Jans en de kinderen, want hiervoor werd door de huidige rechthebber geen toestemming verleend.
Onlangs is veel oud werk van Jan, bijvoorbeeld uit de tijd dat hij commerciële strips tekende, teruggevonden. Hiervan is uiteraard gebruikgemaakt bij het maken van deze glossy, die mede op verzoek van Jan zelf tot stand is gekomen. De lezer treft hier ook het laatste werk van de meester aan, waaronder een aantal cartoons die betrekking hebben op zijn eigen overlijden. Prachtige zelfspot. Veel origineel werk kwam later terug in Jan, Jans en de kinderen: Gejat van mijzelf. Naast werk van Jan zelf treffen we strips aan van dochter Andrea Kruis, die model stond voor Catootje, en leerling en latere collega Martin Lodewijk. Echtgenote Els Kruls (Jans) schreef het voorwoord.
Ook het allerlaatste werk van Kruis, een portret van Keizer Karel V, staat erin. En verhalen, van zijn dochters Leontine (Karlijn) en Andrea, van Martin Lodewijk en van mede oldtimer liefhebber Jan van der Voo. Jans kleinzoon Bas Deelman vraagt aandacht voor Sint Pannekoek (29 november) een door zijn opa gecreëerde ‘Rotterdamse legende’. En de oplettende lezer komt ook de rode je-weet-wel-kater tegen.
Wie van Jan Kruis houdt moet deze glossy hebben. Voor het geld hoeft u het niet te laten.
Rob Hoekstra et al. – StripGlossy 5½ Jan Kruis. ISBN 978-90-79287-99-4, 36 pagina’s, € 4,95. Leens (Gr): Personalia 2017.
*Jan Kruis Glossy. ISBN 978-90-79287-28-4, 114 pagina’s, € 18,95. Leens (Gr): Personalia 2013.
Tot 3 september 2017 vindt in het Stripmuseum te Groningen www.stripmuseum.nl de tentoonstelling Jan Kruis plaats.
Helaas lijkt het er op dat de Jans laatste wens, een museum waarin zijn werk permanent wordt tentoongesteld, althans voorlopig niet kan worden gerealiseerd.