George Orwell sluit zich aan bij een anarchistische partij om tegen de fascisten te vechten. Franco blijkt niet de enige tegenstander.
De auteur reisde eind 1936 naar Catalonië om daadwerkelijk mee te vechten tegen de troepen van Franco. In Barcelona trof hij een stad aan waar al het standsverschil was verdwenen. Iedereen droeg eenvoudige kleren, tutoyeerde elkaar en fooien waren afgeschaft. Zelfs stierengevechten werden vrijwel niet meer gehouden, want de beste toreros waren vrijwel altijd fascisten. Barcelona was een echte arbeidersstad geworden. Hij schrijft: ‘Ik begreep dat dit de moeite was om voor te strijden’ en sloot zich aan bij de Partido Obrero de Unificación Marxista (POUM). Dat heeft hij geweten.
Als rekruut werd hij ingekwartierd in de Leninkazerne. Er werd zonder wapens geoefend. Eenmaal aan het front bleek waarom. Aan het front was toch geen schiettuig beschikbaar. En dat was het niet het enige. Hij beschrijft de wanorde, het gebrek aan eten, aan uitrusting en aan hygiëne. Voorts was er het eeuwige Spaanse mañana. Alles komt morgen wel.
Drie maanden lang verblijft hij aan het front. Uiteindelijk weet hij een Mauser geweer uit 1896 te pakken te krijgen. Hiermee de vijand raken lukt geen enkele keer. Ook zijn er handgranaten, maar die zijn super onbetrouwbaar. De meeste gewonden onder zijn strijdmakkers vallen door eigen vuur. De omstandigheden bij de fascistische vijand zijn overigens navenant. Slechts sporadisch zijn er gevechten of vuurcontacten.
Wanneer Orwell in 1937 voor verlof terugkeert naar Barcelona blijken niet meer de anarchisten of Trotskisten van de POUM de dienst uit te maken, maar de communisten. Hij beschouwt ze als staatskapitalisten die helemaal geen echte revolutie willen, maar alleen macht. Niet Franco, maar anarchistische bewegingen zoals de POUM zijn hun grootste vijand. Na enige tijd ontstaat een schrikbewind waarbij iedereen die ooit iets te maken heeft gehad met de PLOUM wordt gevangen gezet en gefusilleerd. Orwell moet maken dat hij weg komt.
Auteur
Eric Blair die we beter kennen als George Orwell (1903-1950) is bekend als de auteur van 1984 en Animal. Dit boek schreef hij in 1938 na zijn terugkeer uit Spanje.
De communisten beschuldigen de anarchistische POUM ervan de vijfde colonne van Franco te zijn. Leden van deze trotskistische POUM zouden betaalde fascisten zijn die een communistisch bestuur willen ontregelen. De schrijver merkt op dat hij deze redenering onbegrijpelijk vindt. Waarom zouden de milities van de POUM anders bereid zijn hun leven te wagen aan het front?
Nadat hij door een kogel door zijn hals (tijdelijk) verlamd raakt en opgepakt dreigt te worden, lukt het hem te nauwer nood om samen met zijn vrouw via de grensplaats Portbou te ontsnappen aan de communisten.
Dit verslag van George Orwell over de Spaanse Burgeroorlog wordt beschouwd als één der beste boeken over dit onderwerp. Niet in het minst door de uitstekende analyse van de interne (Catalaanse) strijd tussen de partijen die aanvankelijk gezamenlijk trachtten Franco het hoofd te bieden.
Een analyse van een conflict dat in onze tijd weer plotseling grote actualiteitswaarde heeft.
Buitengewoon aanbevolen!
Met vooraf een inleiding door Geert Mak
George Orwell – Saluut aan Catalonië. Vertaald uit het Engels (Homage to Catalonia) door Aad Nuis. ISBN 978-90-295-1460-6, 288 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: De Arbeiderspers 2017.