Mannelijke onmacht
Mannenhuishouding in een verlaten Twentse grensstreek.
Alice, de dochter van de smid, wilde niet met een boer trouwen. Haar enige overgebleven keuze was schoolmeester Aloïs Krüzen. Ze trouwen en gaan op huwelijksreis naar Amsterdam. Daar blijkt al hun grote karakterverschil. Alice wil uitgaan en het geld laten rollen. Aloïs is te zuinig en bedaard en wil snel weer naar huis vanwege zijn heimwee.
Op een dag stort een Russisch vliegtuigje neer op hun grond. De zwaargewonde Rus wordt naar het ziekenhuis gebracht. Na een paar maanden wordt hij bij de Krüzens afgeleverd en gaat Alice hem verplegen. Wat later verlaat ze samen met de Rus het gezin. Aloïs blijft met zoon Paul achter.
Vader Aloïs en zoon Paul blijven hun leven lang bij elkaar. Eerst verzorgt de vader de zoon, later worden de rollen omgedraaid. Tegen Paul zei hij regelmatig: Hier moeten we het mee doen, jochie. Hij kon vijf gerechten bereiden en daar kwam in al die jaren geen verandering in.
Auteur
Tommy Wieringa (1967) is schrijver sinds 1995 toen zij eerste roman verscheen. Hij brak door met Joe Speedboot (2005), dat bekroond werd met de Ferdinand Bordewijkprijs. Voor Dit zijn de namen ontving hij in 2013 de Libris Literatuurprijs. In zijn laatste romans komt migratie als thema voor. Dit is ook het geval in dit nieuwste boek.
Paul
Het heden in de roman gaat over de vijftigjarige Paul en zijn bejaarde, behoorlijk hulpeloze vader die hij moet verzorgen. De oude man heeft een wond aan zijn been die niet wil genezen. Paul is altijd alleen gebleven en is handelaar geworden. In voormalig Oost-Duisland koopt hij antiek en oorlogsattributen op. Hij heeft daarin een bloeiende handel. Paul heeft nooit een vaste relatie met een vrouw gehad. Hij bezoekt regelmatig een bordeel met Thaise vrouwen vlak over de grens. Rita is zijn favoriet, met haar heeft hij een soort liefdesrelatie. Ook gaat hij wel eens naar Thailand om zich daar te laten verwennen door lieve ‘masseuses’.
Mariënveen
Paul gaat regelmatig naar het dichtstbijzijnde dorp Mariënveen. Hij doet boodschappen bij de Plus of in het aftandse winkeltje van zijn beste vriend Hedwiges. In het dorp zijn twee cafetaria’s. De Bar-feestzaal is overgenomen door Chinezen en heet voortaan Shu Dynastie. De Chinezen pasten zich aan en patat en Grolschbier bleven voorhanden. Ook het biljart is er nog.
Het is daar een treurige toestand van eenzame mannen die het geen van allen gemaakt hebben. Uitzondering is Laurens Steggink, een patser met een uitgebreid strafblad. Hij heeft een maffia-achtige Russische compagnon. Samen bestieren ze het naburige bordeel, club Pacha. Ook Hedwiges, de plaatselijke kruidenier, valt op. Op een keer zegt hij dat hij miljonair is, dat had hij beter niet kunnen vertellen.
Religie
Het oostelijk deel van Twenthe is Rooms-Katholiek. Onze hoofdpersonen zijn niet bepaald vroom, maar ze staan niet los van geloof en kerk. Paul gaat met zijn vader regelmatig naar de mis. Welwillend spreekt hij over de Braziliaanse pastoor, een vriendelijke, milde priester die redelijk Nederlands spreekt. Hij heeft vooral met hem te maken in verband met de begrafenis van een vriend.
Af en toe wordt de Bijbel geciteerd, met name psalm 23 van de Goede Herder. Paul spreekt hem uit als hij op zijn zolder waar het echt spookt en probeert met het uitspreken van die psalm de boze geesten af te weren. De heilige Rita is de plaatselijke heilige. Ze is de beschermheilige van de hopeloze gevallen. Hoe toepasselijk.
Dit is een fijn boek om te lezen. Het is gevarieerd, zowel qua inhoud als qua stijl. De schrijver is een meester in het beschrijven van scènes en het vertellen van anekdotes: de mannen in de kroeg, het bezoek aan het bordeel, de komst van de Chinezen, de vlucht van de Rus. Wat de stijl betreft zijn er levensechte dialogen, maar ook mooie natuurbeschrijvingen. Zo is er een lange wandeling van vader en zoon, waarbij de omgeving heel fraai wordt beschreven.
Een prachtige, literaire streekroman.
Tommy Wieringa – De heilige Rita. ISBN 978-90-2345-875-3, 286 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: De Bezige Bij 2017.