Een gretige onderzoeker
Onderzoeker Albert Steinberg is bezig met zijn familiegeschiedenis, maar daarnaast ook met uiteenlopende zaken als Theo van Gogh, het proces tegen Iwan Demjanjuk en een heel bijzondere diamant.
Een collega heeft veel materiaal over Alberts grootvader David Steinberg. Hij gaat dit uitzoeken. David was bekend als diamantbewerker en vakbondsman. Ondertussen vlot zijn boek over Theo van Gogh niet door tegenwerking van de familie. Daarnaast wordt door zijn baas naar München gestuurd om het proces tegen Demjanjuk te verslaan.
Tenslotte heeft hij in een impuls een zeer kostbaar collier gekocht met een bijzondere diamant. Deze blijkt veel meer waard te zijn dan het aankoopbedrag. De geschiedenis van deze diamant wordt uitvoerig verteld. Het vinden van de reusachtige steen in Zuid-Afrika, het splijten en slijpen bij de firma Asscher, de steen in de Tweede Wereldoorlog en tenslotte de belevenissen van Albert met de steen.
Auteur
Max Pam (1946) is journalist, schaker, schrijver en televisiemaker. Hij heeft talrijke publicaties op zijn naam staan. Ook schreef hij enkele romans, waaronder De herenclub, Het ravijn, Uit het ravijn. Dit omvangrijke boek kun je als zijn magnum opus beschouwen. Het berust gedeeltelijk op zijn eigen ervaringen, maar hij laat alles door een romanfiguur beleven.
Geschiedenis
Deze ‘roman’ heeft vaak veel weg van een geschiedenisboek. Vooral de gedeeltes die handelen over Amsterdam rond 1900 zijn boeiend en leerzaam. We zijn getuige van het Palingoproer (1886), de opkomst van het socialisme en de vakbonden. Uitvoerig wordt gesproken over de wereld van de diamantslijpers, met name de firma Asscher.
Crematies
Het oprichten van een vereniging om het mogelijk te maken dat ook arbeiders gecremeerd konden worden wordt eveneens beschreven. Eén van de eerste crematies was die van de socialistische voorman Domela Nieuwenhuis. Zijn uitvaart wordt gedetailleerd beschreven. In Amsterdam was grote belangstelling voor de rouwstoet. Zijn kist werd per trein naar het crematorium Driehuis-Westerveld vervoerd.
Theo van Gogh
De proloog bestaat uit een verslag van de moord op Theo van Gogh. De politiearts vertelt precies wat hij aantreft. Het stuk over Van Gogh heeft niets met de rest van het boek te maken. Het is ook niet compleet. Op het ogenblik dat Steinberg eindelijk over het gehele archief van Theo kan beschikken, stopt de roman.
Opvallend is dat de auteur een heel positief beeld schetst over Van Gogh. Zo komt naar voren dat Theo heel lief was voor invalide medemensen. Hij was heel royaal voor zijn minnaressen. Of hij een geweldig minnaar was valt te betwijfelen. In dit boek wordt een overnachting beschreven. Als Theo wakker wordt en merkt dat hij naakt is weet hij niet hoe snel hij zijn kleine piemeltje moet bedekken. Een hilarische passage.
Iwan Demjanjuk
Een ander gedeelte dat niets met de eigenlijke verhaallijn te maken heeft is het verslag van de rechtszittingen van kampbeul Demjanjuk. Zijn verslag gaat niet alleen over de gebeurtenissen in de rechtbank, maar ook over zijn research in Polen met een bezoek aan het kamp Sobibor . Het is een indrukwekkend verslag waarvoor je als lezer wel helemaal moet omschakelen.
Relaties
Op het gebied van de liefde komt onze hoofdpersoon niets te kort. Hij heeft in deze roman drie relaties: alle drie met mooie en bijzonder hartstochtelijk vrouwen. Het lijkt erop dat de schrijver de smeuïge vrijpartijen zorgvuldig gedoseerd verdeeld heeft over de inhoud. Zo wordt het boek niet te zwaar. Pikant is een vrijpartij met een dame die een been mist. Het windt hem nogal op.
Wonderlijk
Dit is een wonderlijk boek. De schrijver was bevriend met Theo van Gogh en voor de Volkskrant maakte hij een reportage over Demjanjuk. Kennelijk wilde hij dit in deze roman kwijt. Het was beter geweest als hij zich beperkt had tot zijn familiegeschiedenis en het verhaal van de diamant. Toch laat dit boek zich gemakkelijk lezen en zijn de informatieve stukken heel degelijk en ook boeiend verteld. De grote lijst geraadpleegde boeken laat zien dat de schrijver zich heel uitgebreid heeft voorbereid.
Spanning, humor en historie.
Max Pam – Leviathan of Het hart in de steen. ISBS 978-94-6003-456-5, 480 pagina’s, € 24,95. Amsterdam: Uitgeverij Balans 2017.