Zelfgekozen isolement
Broer en zus leven samen in een oude, vervallen villa. Het is de tijd van de flowerpowerjaren. De wereld blijft buiten tot ze te maken krijgen met de dreigende sloop van het huis.
In een grote villa met een torentje woont een familie met twee kinderen. De moeder is ziek en overlijdt, de vader verlaat het huis als zijn zoon Thomas achttien is. Thomas is korte tijd leraar Frans, maar hij trekt zich steeds meer terug in het huis. Naast hen woont een familie met een zoon. De vader sneuvelt als hij met de Duitsers meevecht. De zoon is ook fout in de oorlog, maar in de jaren zestig sluit hij zich aan bij een groep hippies die zich keert tegen het kapitalisme. De villa van Thomas en zijn zus is voor hen het symbool van het kapitaal. De nymfomane buurvrouw laat eerst haar oog vallen op Thomas’ vader en later op Thomas. Dan is er ook nog de gemeente die plannen heeft met de grond waarop de vervallen villa staat.
Auteur
Arjaan van Nimwegen (1947) is boekhandelaar, criticus, dichter, auteur en vertaler. Zijn romandebuut Van Tol verscheen in 2002. Van Nimwegen is een Utrechts auteur. Deze stad speelt in zijn gedichten en romans vaak een rol. In een toegevoegde aantekening vertelt hij dat dit boek zich afspeelt in het Huis Lievendaal (1862) dat zich bevond op de stadswal.
School
De roman heeft een imaginaire sfeer. Twee hoofdstukken worden gewijd aan Thomas als jonge leraar Frans en zijn juist uiterst realistisch. Tijdens de les is het een enorme chaos. Leerlingen schreeuwen naar elkaar, er worden papieren vliegtuigjes tegen het bord gegooid. Thomas probeert wanhopig stilte te krijgen en les te geven. Heel vermakelijk is het hoofdstuk over het docentenbal. De eerste zin laat direct zien dat de auteur een schitterende stijl heeft. Met de slingers, kleurige lappen en gedempt licht is geprobeerd de schoolhal feestelijk te maken, maar Thomas kijkt dwars door de gezelligheid heen en ziet de kale kilte van de gele tegelwanden en het hardstenen trappenhuis. Het is grappig dat de leraren niet met hun naam worden genoemd maar met hun vak. Staatsinrichting staat achter hem en knikt over hem heen Godsdienst toe.
Vrouwen
Hoewel Thomas een bangige, verlegen man is, trekt hij toch vrouwen aan. Zelfs Judith, een ruige en vrije meid van de schooladministratie. Ze biedt zich duidelijk aan na afloop van het bal. Ik zoek een slaapplaats. Als hij aarzelt, zegt ze Geintje. Jij moet naar bed met je beertje. Ze blijft hem achtervolgen, maar het wordt niets. Anders gaat het met de buurvrouw. Met haar heeft hij een korte affaire, maar bij hun vrijpartijen is hij ongelofelijk onhandig. De schrijver beschrijft dit alles zeer gedetailleerd. Zijn zuster is zijn grote liefde, daarvoor moet iedere andere vrouw wijken.
Broer en zus
Thomas en Liliane hebben een bijzondere band. Liliane heeft aanvankelijk een verhouding met de buurjongen Helmut. Thomas doet er alles aan om hier een eind aan te maken, wat ook gelukt. Op den duur ontstaat tussen broer en zus een incestueuze relatie. Met elkaar in hun huis voelen ze zich veilig tegenover de boze buitenwereld. Thomas wordt ontslagen en vader stuurt maandelijks geld. Ze komen nauwelijks de deur uit. Thomas leest voor en ze spelen spelletjes en slapen samen. Thomas dicht in het Frans en Liliane typt de gedichten uit op een oude Olivetti. Ze hebben ook hun eigen leven, Thomas in de koepelkamer en zijn zus in de torenkamer.
Personages
De personages in de roman zijn bepaald geen doorsneefiguren. Allen vertonen wel iets afwijkends. Daarom is het heel moeilijk je te identificeren met een persoon. Toch is Thomas zo empathisch beschreven dat je goed met hem kunt meeleven. Je voelt zijn machteloosheid en angst. Liliane komt als persoon minder goed uit de verf. Ze blijft mysterieus. Ze is een volkomen vrije vrouw die zich niet in hokjes laat plaatsen. Toch wordt ze wel een kuddedier als ze zich kritiekloos aansluit bij de groep communistische, agressieve hippies. De buurvrouw is een volkomen geschifte figuur en buurjongen Helmut, in de oorlog bij de Hitlerjugend, wordt in de jaren zestig ineens communistisch. De personages vormen dus een bont gezelschap.
Een bijzondere, psychologische roman geschreven in een mooie en zorgvuldige stijl.
Arjaan Van Nimwegen – Burengeruchten. ISBN 978-90-284-2708-2, 205 pagina’s, € 17,99. Amsterdam: Wereldbibliotheek 2017.