Verdriet van Baskenland
Als een ondernemer weigert 25 miljoen peseta’s te betalen aan de ETA wordt hij door deze terreurbeweging vermoord. Verscheurde families zijn het gevolg.
Bittori en Miren zijn dikke vriendinnen. Ze wonen beide in het Baskische dorpje Guipúzcoa nabij de kustplaats San Sebastian, of liever in het Baskisch Donostia geheten. Bittori is getrouwd met de succesvolle transportondernemer Txato. Ze hebben twee kinderen Xabier en Nerea. Joxian is de man van Miren. Zij hebben drie kinderen: zoon Joxe Mari, dochter Arantxa en jongste zoon Gorka.
In Baskenland oefent de afscheidingsbeweging ETA (Euskadi Ta Askatasuna = Baskenland en Vrijheid) ware terreur uit om haar doelen te bereiken, namelijk onafhankelijkheid en vrijlating van gevangen ETA-leden.
Op een gegeven moment krijgt Txato van de ETA een dreigbrief dat hij 25 miljoen peseta’s moet betalen als bijdrage aan de kas van de organisatie. Txato betaalde al eerder tienduizenden peseta’s en dit bedrag kan en wil hij eigenlijk niet opbrengen. Hij schuift de betaling op de lange baan en zoekt een betalingsregeling.
De ETA neemt met zijn gedrag geen genoegen en Txato wordt vermoord. Zijn vrouw en inmiddels volwassen kinderen worden met de nek aangekeken omdat de inwoners menen dat het gezin de Baskische zaak onvoldoende heeft gesteund. Alle vriendschappen worden verbroken. Daarbij komt dat Joxe Mari, de 21-jarige oudste zoon van Miren en Joxian, zich bij de ETA heeft aangesloten. Het ernstige vermoeden bestaat dat juist hij degene is geweest die Txato heeft omgelegd.
Enkele jaren erna wordt Joxe Mari opgepakt en veroordeeld tot 126 jaar gevangenisstraf. Niet alleen het verdriet van Bittori en haar twee kinderen om hun vermoorde man en vader is onpeilbaar, ook het gezin van Joxian en Miren wordt verscheurd door de keuzes die hun oudste zoon maakte.
De kinderen van beide gezinnen blijken flink beschadigd. Bovendien raakt Arantxa door een hersenbloeding ernstig gehandicapt. Terwijl Joxe Mari in een streng bewaakte gevangenis zucht, proberen de families hun leven bij elkaar te rapen. Heel aarzelend tracht men weer toenadering te zoeken.
Auteur
Fernando Aramburu (1959) is een Spaanse taalgeleerde die in Duitsland werkzaam is. Deze roman is in Spanje een absolute bestseller. Het meesterschap van de auteur blijkt uit de sublieme wijze waarop de 125 korte hoofdstukken van dit boek zijn geconstrueerd. De dramatische vertelling kent een verrassend vloeiend verloop van talloze flashbacks die tot een verbluffend organisch geheel aaneen worden gesmeed. Er is geen moment dat de verhaallijn verstoord raakt waardoor een ongestoorde literaire flow ontstaat.
Naast dit technische hoogstandje maakt de inhoud diepe indruk. Het leven van de personages voor en na de krater die de dood van Txato veroorzaakte, hun tranen, overtuigingen, hun wonden en dapperheid vertellen ons over de onmogelijkheid van vergeten en de behoefte van vergeving in een gebroken gemeenschap.
Dit briljante Baskische verhaal staat moeiteloos model voor conflicten elders in de wereld waar haat en fanatisme mensenlevens kapot maken.
Fernando Aramburu – Vaderland. Vertaald uit het Spaans (Patria) door Hendrik Hutter. ISBN 978-90-284-2718-1, 576 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: Wereldbibliotheek 2018.