Een eeuw opvoeden in Nederland
Groot worden aan de hand van dr. Spock
Vader en moeder waren ‘U’. Je speelde als kind met poppenhuizen, kreeg een hoelahoep, een leren voetbal, leerde wat ‘toetjes’, schoolmelk, buitenspelen, dinky toys en jojo’s waren… in de wereld van het kind was en is alles heel nieuw. In een boek dat over honderd jaar opvoeden gaat zijn er voor alle toenmalige opvoednieuwtjes wel ‘ervaringsdeskundigen’ te vinden, kinderen die als eersten te maken kregen met een opvoed-element dat later doodgewoon zou worden.
De auteur sprak met een aantal van die inmiddels stokoude kinderen. De oudste was Joukje. Het Friese meisje verhuisde op haar negende naar Amsterdam, legde daar haar Friese naam af en werd herdoopt tot Joke. Later zou ze de moeder worden van de schrijfster van dit boek. Die hoorde als kind eindeloze verhalen over moeders jeugd. Toen had ze er weinig belangstelling voor, later ontstond de interesse. Toen haar moeder in 2016 als bijna 100-jarige overleed besloot de dochter die opvoedkunde tot haar vak had gemaakt, de geschiedenis van een eeuw opvoeden te schrijven aan de hand van onder meer moeders verhalen.
En zo ontstond dit boek. De auteur neemt steeds één aspect van de opvoeding ter hand zoals gezondheid, verschuivende overtuigingen, veiligheid, seksualiteit, hoogtijdagen – het is maar een keus – en laat vervolgens verschillende kinderen uit verschuivende decennia over dat aspect aan het woord. Moeder Joke is steeds de eerste.
Auteur
Drs. Marga Schiet studeerde pedagogie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze werkte bij de advieslijn van Ouders van nu en schreef diverse boeken over onder andere zwangerschap en opvoeden. Ze woont afwisselend in Amsterdam en in Normandië.
De kinderen van toen vertellen verhalen waar de nostalgie vanaf druipt. Over de lauwe schoolmelk, de Schijf van Vijf, het eindeloze uitleggen en verstellen van kleren, over de problemen van spetterende kroontjespennen, over vakanties aan de Veluwe, het jaarlijkse uitje naar Artis, over vader die altijd zo moe was omdat hij overdag op pad was met de melkkar, de voddenkar, de schillenkar, de kolenwagen, vaders die al die beroepen uitoefenden waarvoor nu geen mensen meer zijn.
Tussendoor geeft de auteur tekst en uitleg over de theorieën van een flink aantal grote experts in opvoedkunde, van Maria Montessori tot Freud, van Kees Boeke tot Steve Jobs en van Guurtje Riemens (de bedenker van de drie R’s: Rust, Reinheid, Regelmaat) tot Lea Dasberg. Daar waar de oude kinderen vertellen, is dit boek een ‘lekker’ leesboek, een boterham met smakelijk beleg. Daar waar expert Schiet zelf aan het woord komt, wordt het inderdaad doorbijten aan een boterham met tevredenheid, want ze schrijft droog.
Op zich is het aardig om zo’n eeuw opvoeden in verhalen te zetten. Wie interesse heeft in het onderwerp kan hapsnap lezen en de saaie teksten overslaan. Gelukkig maar, want de ervaringsdeskundigen zorgen wel voor smakelijke persoonlijke verhalen en de foto’s brengen je helemaal terug in die tijd.
Marga Schiet – Een boterham met tevredenheid. Honderd jaar opvoeden in Nederland. ISBN978-90-245-7964-8, 366 pagina’s, €24,99. Amsterdam: Luitingh-Sijthoff 2018.