De enige geautoriseerde biografie van Jacques Brel
Eindelijk de vertaling van de meest complete Brel biografie met onbekende teksten en veel brieven.
De oorspronkelijke Franse versie van dit boek verscheen al in 1984. Deze zeer complete biografie werd en wordt beschouwd als het standaardwerk, de mooiste en enige geautoriseerde biografie van Jacques Brel. De auteur kreeg alle medewerking van de familie Brel: weduwe Miche en oudste dochter France en hij kreeg toegang tot het privé-archief. En daar trof hij nog onbekende teksten, gedichten, eerste versies van romans en verrassende correspondentie aan. Dit jaar, 40 jaar na het overlijden van Brel, komt de Nederlandse vertaling van deze biografie uit. Brel zelf was een felle tegenstander van biografieën. Hij zei er eens over: Ik zie hen al staan. Is hij nog warm of is hij al koud. Ze openen mijn kasten en verkneukelen zich om mijn liefdesbrieven te lezen. De schrijver heeft Jacques Brel zelf geïnterviewd. Dat was in 1967 toen hij stopte met optreden. Brel had niet veel zin in het interview, hij gaf flauwe antwoorden. Todd werd kwaad en liep weg. Brel was de volgende dag bereid opnieuw te beginnen. Ze praatten een hele nacht en Brel was eerlijk, openhartig en vriendelijk. Ze dronken daarbij vele blikjes Kronenbourg.Auteur
Olivier Todd, nu 89 jaar. is schrijver, journalist en biograaf. Hij was verslaggever bij de Nouvel Observateur en hoofdredacteur van L’Express. Hij werkte voor de BBC, The Times Literary Supplement en Newsweek. Hij schreef negen romans en biografieën van Sartre, Jacques Brel, Albert Camus en Andre Malraux.
Muziekcarrière
Al van jongs af aan schreef en zong Jacques liedjes. In de tijd dat hij werkte in de kartonfabriek van zijn vader trad hij ’s avonds hier en daar op, maar het gelukte hem niet om in Brussel een zangcarrière te beginnen. Hij wilde niet langer een weekendzanger zijn. In 1953 verliet hij zijn gezin en zijn werkkring om zijn geluk te gaan zoeken in Parijs. Daar kreeg hij wel kansen, maar het duurde lang eer hij doorbrak. Het mooist is dat te zien aan de optredens in de tempel van het chanson L’Olympia. Je had daar zangers in het beginprogramma, in het middenprogramma en als hoofdgast na de pauze. Pas in 1961 staat zijn naam bovenaan op de affiches. Hij vervangt dan Marlene Dietrich.
Er volgen veel tournees door het land met zijn vaste musici. De hoofdstukken die over zijn reizen door Frankrijk verhalen zijn het hoogtepunt van de biografie. Ze geven een goed inzicht hoe de chansons tijdens het reizen, in de auto en in hotelkamers zijn ontstaan. We zien de kameraadschap van Brel, zijn woedeaanvallen en de depressies. Jammer is het dat de biograaf niet wat duidelijker het ontstaan van de grote chansons beschrijft.
Privé
De biografie besteedt veel aandacht aan het privéleven van Jacques. De auteur kon dit doen omdat hij het persoonlijk archief mocht raadplegen met de brieven die veel informatie geven. Zo zijn er veel brieven aan Brels vrouw Miche met vaak liefdes- en spijtbetuigingen. Miche bleef hem trouw, want alle affaires waren tijdelijk en wat zij had met Jacques was blijvend. Het meest bedreigend was zijn bijna huwelijk met Maddly Bamy. Met haar maakte hij zijn grote zeiltocht. Zij was bij zijn operaties en met haar woonde hij zijn laatste zes jaren op het eiland Hiva Oha, een eiland op de Markiezen-archipel. Daar ligt hij ook begraven. Zijn erfenis ging echter geheel naar Miche en zijn dochters.
Passies
In een apart hoofdstuk bespreekt de biograaf de passies van Jacques Brel. Als eerste wordt zijn passie voor vrouwen genoemd. Met vrouwen had Brel een haatliefde verhouding. Steeds zijn er nieuwe, soms een aantal tegelijk. In 1973 verdeelt hij zijn tijd tussen Marianne, Miche en Maddly. Hij kan de vrouwen niet missen, maar zijn vrienden zijn voor hem wel belangrijker. Een andere passie is het vliegen. Tijdens een vlucht mag hij een tijdje de stuurknuppel overnemen en blijkt hij een natuurtalent. Hij neemt les en haalt enkele licenties. Ook het zeilen over de oceanen wordt een passie. Zijn leven lang wil Jacques nieuwe dingen leren beheersen. Zo ging hij van de muziek naar de film. De boot is voor hem een vorm van vrijheid, een manier om zich van de bewoonde wereld af te zonderen.
Deze biografie is zeer volledig. We leren Brel heel grondig kennen. Brel als briljante zanger, maar ook als wat mindere acteur. Het is niet alleen lof, maar de biograaf is eerlijk en laat ook Brels mindere kanten zien. Heel waardevol is het hoofdstuk met de uitgebreide bijlagen die informatie geven over zijn filmmuziek, over Brels bibliotheek, waarin geen Nederlandstalige boeken, zelfs geen Hugo Claus voorkomt. Er is een opsomming van zijn liederen, helaas zonder verwijzing naar de tekst waar het lied wordt genoemd of besproken. Het hoofdstuk bevat heel veel nuttige informatie. Dat geldt eigenlijk voor de hele biografie: het is een grote informatiebron, nogal opsommerig met weinig uitgewerkte anekdotes. Dit maakt het boek wat minder leesbaar, maar voor de Brelliefhebber is het een onmisbaar naslagwerk..
‘Alles’ over Brel
Olivier Todd- Jacques Brel. Een leven. Vertaal duit het Frans (Jacques Brel, une vie) door Marianne Maes. ISBN 978-94-926-2641-7, 478 pagina’s, € 24,99. Antwerpen: Uitgeverij Horizon 2018.
Nog een persoonlijke noot. Mijn vrouw en ik zijn grote Brelliefhebbers. Bij onze eerste ontmoeting zorgde Jacques Brel voor de grote klik. Mijn vrouw had al een keer een concert van hem bijgewoond en kreeg daarbij zelfs zijn handtekening. Later bezochten we samen nog een indrukwekkend Brel optreden. De muziek blijft ons raken en we verheugen ons dit jaar op een concert in Antwerpen in verband met zijn 40ste sterfjaar: Je m’appelle Jacques Brel van Filip Jordens, een Vlaamse zanger die Brel heel dicht benadert.