Recht in eigen hand
In 1940 vallen de Duitsers Denemarken binnen. IJslandse studenten in Kopenhagen sluiten zich aan bij een Deense verzetsgroep. Dit heeft repercussies tot in Reykjavik.
Petsamo is een Finse havenstad die helemaal in het noorden ligt. Daar gingen de studenten vanuit Kopenhagen per trein en bus heen. De Duitse Wehrmacht had immers Denemarken veroverd en veel IJslanders die in het oude moederland verbleven, grepen de kans naar hun vaderland te worden gerepatrieerd. Misschien was het de laatste mogelijkheid om zo aan Duitsland, waarmee IJsland nog niet in oorlog was, te ontsnappen.
Kárólina, die een verpleegstersopleiding had gevolgd, ging ook mee, maar met zeer gemengde gevoelens. Haar vriend Óvaldur had namelijk verkozen om achter te blijven. Samen met een andere studievriend Christian hadden ze het moreel niet verantwoord gevonden voor de nazi’s op de loop gegaan, juist nu ze zich bij een verzetsgroep hadden aangesloten.
Wanneer ze met het stoomschip de Esja uit Petsamo wegvaart richting Reykjavik, krijgt Kárólina het onheilspellende bericht dat haar geliefde Óvaldur is opgepakt. Ze hebben hem naar een concentratiekamp overgebracht. Kárólina heeft geen idee wat ze zich daarbij moet voorstellen.
Twee jaar later is IJsland inmiddels bij de Tweede Wereldoorlog betrokken. Op het eiland is een massa Amerikaanse militairen gelegerd. Dit geeft flink wat maatschappelijke onrust. Zwarte handel en prostitutie zijn aan de orde van de dag en geven aanleiding tot vechtpartijen en relletjes tussen soldaten en IJslanders. Thorson, een Amerikaanse politieman van IJslandse afkomst en Flóvent een rechercheur van de IJslandse politie hebben de handen er soms vol aan.
Op zeker moment wordt nabij een dubieuze kroeg een Amerikaanse soldaat afschuwelijk toegetakeld met een kapotte fles. Er zijn allerlei getuigen, maar zowel Amerikanen als IJslanders houden de kaken op elkaar. De soldaat bezwijkt aan zijn verwondingen. Tegelijkertijd wordt Flóvent geconfronteerd met een eigenaardig geval van verdrinking. Aanvankelijk gaat iedereen uit van zelfmoord, maar een oplettende dokter vindt in het ruggenmerg van het slachtoffer een verdovingsmiddel. Nog een moord.
Bij nader onderzoek naar achtergronden blijkt de omgebrachte man twee jaar terug met het schip de Esja in Reykjavik te zijn gearriveerd. Eén van de sporen leidt naar Kárólina, die inmiddels aan de weet is gekomen wat Duitsers bedoelen met een concentratiekamp.
Auteur
Arnaldur Indriðason (1961) is een IJslandse geschiedkundige en schrijver van fictieve historische detectiveromans. In dit boek lopen twee verhaallijnen soepel naast elkaar. Naast de kwestie van de gruwelijk vermoorde soldaat, waarbij veel getuigen ook verdachten blijken te zijn, maakt de geschiedenis van Kárólina toch de meeste indruk. De auteur beschrijft hoe wraakgevoelens kunnen uitnodigen tot eigen richting en weet aan gewetensconflicten empathische diepgang te geven.
Eigenlijk stijgt dit boek uit boven een gewone thriller.
Arnaldur Indriðason – Valkuil. Vertaald uit het IJslands (Petsamo) door Adriaan Faber. ISBN 978-90-214-0666-4, 332 pagina’s, € 20,00. Amsterdam: Uitgeverij Q, 2018