Autobiografie van nooit verzonden brieven
Theaterman toont zijn kwetsbaarste kanten.
In mei 2018 stapte cabaretier, zanger, entertainer en theaterman Paul van Vliet voor het laatst het podium af. Hij wilde dat het doek viel voor hij zelf zou vallen, een tragisch einde dat hij eerder bij collega’s zag. Maar het applaus mag verklonken zijn en de lichten gedoofd, dat houdt niet in dat deze rasartiest en schrijver pur sang ook de pen heeft neergelegd. Dat bewijst deze bundel vol nooit-verstuurde brieven. Het zijn epistels aan mensen die hem lief waren en zijn, aan overleden ouders, zijn joodse schoolvriendje Japie Groen met wie hij voetbalde tot de Duitsers hem op kwamen halen, aan het Friese pleeggezin Kuipers waar hij als het Haagse hongerkind ‘Pauke’ in 1945 logeerde, aan de mensen van Unicef en ga zo maar door. Het zijn in brieven vervatte herinneringen aan mensen die zijn leven kleurden. De cabaretier is schrijver geworden en presenteert zijn autobiografie.
Van Vliet toonde als theaterman een fraai gevoel voor humor. Maar ook sloop in iedere voorstelling de melancholie bij hem binnen in verstilde, weemoedige teksten die na-fluisterden in de zaal als de melodie al lang was weggestorven. Deze melancholie overheerst ook dit boek. De auteur schrijft zijn vader een brief, een overheersende, optimistische, dynamische man waarvoor hij zich als kind wel eens schaamde. Op wat toen zijn ergernis opwekte kijkt hij nu met vertedering terug. In de brief aan zijn moeder realiseert Van Vliet zich dat hij haar niet goed genoeg gekend heeft. Ze was een beschaafd Haags meisje, talentvol schilder en dichteres, op en top artistiek. Melancholie beheerste haar leven. ‘Heb ik de melancholie die mij een leven heeft begeleid misschien van u?’ vraagt Van Vliet zich af. Verderop vertelt hij van de depressie waaraan hij heeft geleden. Dat hij er zo vrijelijk over schrijft, zegt hij, is te danken aan prins Claus die nooit een geheim gemaakt heeft van zíjn depressies en het onderwerp daardoor bespreekbaar maakte.
Auteur
Foto: Roy Beusker
Paul van Vliet (1935) was theaterman op vele fronten. Hij richtte Theater Pepijn op, speelde mee in musicals en behoorde tot de veelzijdigste Nederlandse en Vlaamse cabaretiers. Hij is de eerste Nederlandse ambassadeur van Unicef.
Het is geen weemoed alom hoor, deze brievenserie. Vol vuur haalt Van Vliet herinneringen op aan zijn eerste ontmoeting en daaruit volgende levenslange vriendschap met de beroemde ‘half-Hollandse’ filmster Audrey Hepburn. Zij was voor hem een onbereikbaar idool tot Unicef hem benaderde met het verzoek haar te bellen. Hepburn was ambassadeur voor Unicef, een in Nederland nog onbekend begrip. De stichting wilde dat Paul van Vliet ook ambassadeur zou worden. Er volgde een ontmoeting tussen de twee, die resulteerde in een warme relatie.
Minder ‘groot’ maar evenzeer ontroerend zijn de briefherinneringen die Van Vliet ophaalt aan de mevrouw bij wie hij als student mocht komen eten. Na de maaltijd speelde hij voor haar op haar mooie vleugel. En neem zijn brief aan De Dood, die hij tot nu toe driemaal in het gezicht gezien heeft en tot wie hij één verzoek richt: ‘Maak het kort!’
Een prachtig boek vol licht weemoedige brieven waarin de echo van de tijd weerklinkt als het ietwat voorzichtige, altijd wat schichtige soms wat gewichtige woordje pardon, Pauls succesnummer uit zijn beginjaren, het lied over zijn geboorteplaats Den Haag, de stad met de lege paleizen.
Bedankt Paul van Vliet, voor dit melancholieke brievenlied waarin je je kwetsbare kanten prijsgeeft. Het applaus kan opnieuw weerklinken.
Paul van Vliet – Brieven aan God en andere mensen. ISBN 978-94-6003-939-3, 202 pagina’s, €19,99. Amsterdam: Uitgeverij Balans 2018.