De lange armen van de Russische geheime dienst
Gevluchte Russische journalist blijft schandalen onthullen van de Russische regering, ook het neerschieten van de MH17.
De Nederlandse persfotograaf Natan Haandrikman en de Russische journalist Grigori Moerasjko hebben beiden onderzoek gedaan naar de toedracht van de ramp met de MH17. In de roman wordt dit MX17 genoemd. Ze zijn vrienden geworden. De roman opent met het verhaal van Natan. Deze bezoekt een vergadering van de VN Veiligheidsraad die handelt over de vliegtuigramp, de Russen ontkennen alles. Dan komt het bericht dat Grigori in Kiev is neergeschoten. Na deze inleiding volgt het verhaal van Grigori. Het laatste hoofdstuk wordt weer verteld door Natan. Hij is in Den Haag met Grigori om te getuigen bij het Internationaal Strafhof in Den Haag over de MX17-zaak.
Auteur
Adrianus Francisus Theodorus (Tony) van der Heijden (1951) debuteerde in 1978 met de verhalenbundel Een gondel in de Herengracht. Inmiddels is zijn oeuvre zeer omvangrijk. Het schervengericht werd in 2007 bekroond met de AKO Literatuurprijs. In 2011 verscheen Tonio, een requiemroman.
Grigori
Grigori is oud-militair. In het Russische leger was hij als soldaat betrokken bij twee Tsjetsjeense veldtochten. Een reden om deel te nemen was een poging om zijn vader uit het strafkamp in Siberië te krijgen. Na zijn diensttijd schreef hij een roman over zijn ervaringen. De kwalijke praktijken van de Russische soldaten werden hierin uitvoerig beschreven. Grigori werd journalist. Hij was zo kritisch dat hij bedreigd werd en moest vrezen voor een aanslag. Met zijn gezin vlucht naar Oekraïne. Daar is het echter ook niet veilig. De geheime dienst waarschuwt hem voor een aanslag. Ze willen hem beschermen, maar eisen een tegenprestatie. Dan zou hij moeten meewerken aan nepaanslag. De Russen zouden hierdoor in diskrediet gebracht worden. Zijn vrouw Yulia mag dit niet weten. Grigori houdt zich aan de geheimhouding.
Yulia
Yulia is een mooie, intelligente vrouw. Grigori leerde haar kennen als redactrice bij zijn uitgever. Zij stimuleert hem om keiharde kritiek te blijven geven op de Russische overheid en in het bijzonder op president Tsaar, waarmee hij duidelijk Poetin bedoelt. De liefdesrelatie van Yulia en Grigori is door de schrijver heel fraai en romantisch beschreven. Dat Grigori zijn nepaanslag verzwijgt beschouwt Yulia als een onvergefelijke vertrouwensbreuk.
De aanslag
De auteur baseerde zijn verhaal van de nepaanslag op een waar verhaal. Op 29 mei 2018 werd de Russische onderzoeksjournalist Babtsjenko zogenaamd neergeschoten. Het waren slechts losse flodders. De volgende dag kon hij het mortuarium verlaten. Zijn collega’s waren woedend. Hij was zijn geloofwaardigheid kwijt want hij had meegewerkt aan het ontstaan van fake news. Met Grigori ging hetzelfde gebeuren. Alles verloopt goed. Ze brengen hem naar een mortuarium. Vandaar zou hij naar een safe house gaan en een andere identiteit krijgen. Hij kan echter niet wachten en wil zo snel mogelijk naar zijn gezin.
De Russen
De gehele roman is eigenlijk een grote haatcampagne tegen de Russen. Hun optreden in de Krim, de MH17-affaire en de houding tegenover kritische journalisten. Vooral Poetin moet het ontgelden, hij wordt vaak spottend beschreven. Wat steeds terugkomt in de roman is het onophoudelijke liegen van de Russen.
De auteur schreef een meeslepend boek waarin veel actuele zaken verwerkt zijn. Hij is bezig met een grote roman over MH17. We kunnen haast niet wachten.
A.F. Th. van der Heijden – Mooi doodliggen. ISBN 978-90-2141-643-4, 368 pagina’s, € 23,99. Amsterdam: Uitgeverij Querido 2018.