Erfenis van Stalin
Wanneer onder Jeltsin de democratische krachten in Rusland steeds sterker worden, proberen geharde communisten hun rode heilstaat te herstellen.
Op 28 februari 1944 voeren Russische bommenwerpers een aanval uit op Stockholm. Het incident werd destijds afgedaan als een buitengewoon vervelende vergissing van de piloten, een betreurenswaardig incident. Zweden was in de Tweede Wereldoorlog immers neutraal. Niets is echter minder waar als vijftig jaar later blijkt dat een hoogzwangere vrouw te nauwer nood aan een gerichte bombardement ontsnapte en de volgende dag een zoon baarde.
Max Anger, haar kleinzoon, is vijftig jaar later bezig met een hartstochtelijke zoektocht naar informatie over zijn grootouders. Hij ontkomt niet aan de vraag waarom het Sovjetregime zijn grootmoeder destijds naar het leven stond.
Het is inmiddels 1996 en in Rusland staan nieuwe presidentsverkiezingen op stapel. Zal Boris Jeltsin herkozen worden? Het land dat leefde in het strakke korset van een communistische dictatuur lijkt onder hem een speelveld voor ongeleid kapitalisme te zijn geworden. Dit laatste is de ooit machtige communisten een doorn in het oog. Vooral oud-leden van de geheime dienst slaan de handen ineen om de verkiezingen koste wat kost naar hun hand te zetten.
In Zweden wordt Anger gestoord in de speurtocht naar zijn verleden. Hij krijgt het bericht dat zijn hartsvriendin Pashie Kovalenko al een paar dagen wordt vermist. Pashie doet in St. Petersburg onderzoek naar democratische ontwikkelingen. Het lijkt er sterk op dat ze in gevaar is. Max reist onmiddellijk af naar St. Petersburg om haar te zoeken. Daarbij krijgt hij steun van enkele invloedrijke vrienden.
Er blijken echter enorme tegenkrachten in het spel. Het zijn oude stalinisten die de Zweden zien als geheime agenten. In hun streven naar herstel van de communistische orde zien ze elke Zweedse invloed als staatsgevaarlijk.
Spil van het neostalinisme is ongetwijfeld Nestor Lazarev. Hij wordt beschouwd als de godfather van alle maffia-activiteiten in het Rusland van weleer. Ook nu heeft deze Lazarev nog steeds grote invloed en plaatst hij voormalige leden van de Russische geheime dienst op sleutelposities. Daarnaast weet hij in Zweden te infiltreren om technische kennis te kapen en ‘landverraders’ die daarheen zijn uitgeweken, alsnog te elimineren.
Lazarev haalt alles uit de kast om de herverkiezing van Jeltsin te voorkomen. Daarbij huldigt hij de uitspraak van Stalin: Niet de mensen die stemmen bepalen een verkiezing, maar de mensen die de stemmen tellen.
Auteur
Martin Österdahl (1973) studeerde Russisch, Oost-Europese culturen en economie. Hij woonde een tijdlang in Rusland. Het is daarom niet verwonderlijk dat dit boek een hecht doortimmerde thriller met een griezelig realiteitsgehalte lijkt te zijn.
De lezer wordt niet alleen meegesleept met een fascinerende poging tot een communistische staatsgreep, maar ook geconfronteerd met huiveringwekkende scenes uit de martelkamer van het stalinisme.
Terwijl Max alles in de strijd werpt om zijn geliefde Pashie levend terug te zien, merkt hij tot zijn verbijstering dat de verschrikkelijke Lazarev nauw verbonden blijkt met het lot van zijn grootmoeder.
Dit Zweedse thrillerdebuut is het eerste deel van een trilogie. Een belofte voor de toekomst.
Martin Österdahl – Vraag niet om genade. Vertaald uit het Zweeds (Be inte om nåd) door Neeltje Wiersma. ISBN 978-90-263-3697-3, 511 pagina’s, € 22,99. Amsterdam: Ambo | Anthos Uitgevers 2018.