Superieure handhaving
Alle misdadigers zeggen het tegen de politieman die iedere crimineel op zijn pad inrekent: ‘Je bent té goed’.
De politieman heeft een toepasselijke naam. Hij heet Heterdaad. Deze sublieme speurder, zogenaamd in het leven geroepen door de verzonnen auteur Frode Brandeggen, is een rechtstreekse nazaat van de superdetective Dick Bos zoals Godfried Bomans die in zijn bundel Capriolen (1953) het licht deed zien. Het volgende viel toen te lezen.
Na de ontdekking van zes lijken vraagt Dick Bos aan inspecteur Dumbhead naar aanwijzingen. Die heeft de inspecteur niet, hij zegt: ‘Ik geloof dat we sufferds zijn.’ De inspecteurs Wilkins, Robbelblatt en Cunningham begrijpen er ook niets van. Ook zij zijn sufferds. Wat de agenten betreft is stripschrijver Bomans kort: ‘Die begrijpen nooit iets’. Bos ziet echter in het linkeroog van een lijk een roestige spijker steken en lost met deze aanwijzing de moorden in een oogwenk op en grijpt de boeven in de kraag.
Met dezelfde droge humor en hetzelfde geslepen speurderstalent houdt Heterdaad zijn stad, het Noorse Stavanger, schoon van criminelen. De lezer wordt ongetwijfeld in hoge staat van verrukking gebracht als hij in vijftien zaken zijn held de stad ziet schoonvegen van rapalje. Heterdaad ziet zich gesteld voor enkele geruchtmakende kwesties.
…Heterdaad was aan het begin van wéér een nacht in dienst van het volk, tussen de morsige criminelen van deze stad. De misdaad hing alweer in de lucht. Zo wist hij een vrouw in te rekenen die zich buitengewoon verdacht gedroeg. Hij ondervroeg haar in de scherpste bewoordingen: ‘Waarom lig je op dit uur van de dag te zonnebaden?’ De vrouw keek hem verbijsterd aan. Ze was niet de enige die dat deed. ‘Bij mijn weten is het niet verboden om in je eigen tuin te zonnebaden,’ zei ze sarcastisch. Heterdaad knikte. ‘Maar er zijn niet veel mensen die dat om drie uur ’s nachts doen,’ zei hij bedaard. Toen de vrouw alsnog deed of haar neus bloedde, maakte Heterdaad de vrouw erop attent dat in het belendende zwembad het lijk van haar echtgenoot dreef…
Auteur
Johan Harstad (1979) won met zijn roman Max, Mischa & het Tet-offensief (2017) de Europese Literatuurprijs. Met deze droogkomische roman krijgt de lezer een absurdistische misdaadroman in handen.
Moordzaken zijn vanzelfsprekend onderdelen van het gewone werk van een speurneus met Sherlock Holmes allures. Immers, juist in de meest geniepige criminele krochten toont Heterdaad zijn werkelijke meesterschap zoals in de zaak van de ontembare urine.
De gebundelde vijftien micro misdaadromans worden gecompleteerd door een overvloedig notenapparaat waar de geïnteresseerde lezer alles te weten komt over de achtergronden van Brandeggens werken en Heterdaad door diens eveneens fictieve Duitse annotator en bewonderaar Bruna Aigner. Hilarisch.
De enige ernstige vraag waar deze recensent mee zit is hoe het mogelijk is dat Heterdaad de Goldbergvariaties op viool weet uit te voeren. Deze compositie werd immers geschreven voor een toetsinstrument. De gewraakte passage vindt men in Heterdaad en de mazzelende moordenaar.
Een prachtige persiflage op de misdaadroman.
Johan Harstad – Heterdaad. De verzamelde werken van Frode Brandeggen bezorgd door Bruno Aigner. Vertaald uit het Noors (Ferskenen) door Paula Stevens. ISBN 978-90-5759-936-1, 239 pagina’s, € 20,50. Amsterdam: Uitgeverij Podium 2019.