Opstand tegen de stoommachines
Stoomdorsmachines vervangen landarbeiders. De verarmde werklozen komen in verzet.
Noël Crux, ooit een topreporter van de Herald, wordt door drugs en ouderdom als correspondent verbannen naar het platteland, naar het landgoed Hattan-Cromwell. Daar hebben de boeren stoomdorsmachines aangeschaft en de arbeiders ontslagen. Crux schrijft over de erbarmelijke toestand en inspireert de gedupeerden tot een opstand. Een groep rebellen onder leiding van ‘Kapitein Swing”, de bijnaam van Bern Roffels, pleegt sabotage. Ze steken schuren in brand en vernielen de stoommachines. Noël Crux schrijft over deze opstand. Met zijn artikelen heeft hij veel succes en hij wordt weer de topreporter.
Auteur
Kees Uittenhout (1951) was aanvankelijk grafisch ontwerper met een eigen ontwerpbureau. Eén van bekendste ontwerpen is het logo van de Efteling. In 2010 verkocht hij zijn studio en werd schrijver. In 2012 verscheen zijn eerste historische roman Gouden handel over de slavernij in Suriname en Curaçao. Dit is zijn vierde boek. In zijn werk staan grote ontwikkelingen in de geschiedenis centraal. Hij laat zien hoe de kleine mens die ontwikkelingen ondergaat.
Dit verhaal het speelt rond 1820. De invoering van de stoomdorsmachines veroorzaakt veel werkloosheid en armoede op het platteland. Velen trekken naar Londen en komen terecht in slumbs, krottenwijken net buiten de stad. De stedelingen moeten niets hebben van deze armoedzaaiers. Het is opvallend hoe slecht deze mensen woorden behandeld. Landheer, pachters, pastoor, politie, het gerecht, niemand heeft enig mededogen. Als lezer word je heel boos over al dit onrecht.
De journalist Noël Crux wordt vooral in het begin wel heel beklagenswaardig voorgesteld. Hij is oud, lelijk en verslaafd aan laudanum. Hij wordt verliefd op het mooiste meisje van het dorp, echt the beauty and the beast. De schrijver houdt erg van zwart-wit: goed of slecht, mooi of lelijk.
De schrijver begint met de belevenissen van Cruz. Daarna volgt zijn artikel, in het boek gedrukt als krantenartikel met kolommen en afwijkend lettertype. Op zijn paard brengt hij zijn kopij steeds naar de stad. Zijn artikelen verhuizen in de loop van de tijd van pagina vijf naar pagina twee.
De cover van het boek is erg misleidend. We zien een steigerend paard bereden door een heldhaftige cowboy. Op de achtergrond is een vuurzee te zien. Dan staat er ook nog eens de tekst het bloederige oproer tegen de stoommachines. In het boek gingen de opstandelingen echter heel voorzichtig en ongewapend te werk. De vlammen kloppen wel, maar van bloederig geweld is geen sprake, dat komt pas als het leger gaat ingrijpen.
Dit boeiende boek geeft een goed beeld van het ontstaan van het industriële tijdperk. Het is vlot geschreven en leest als een trein.
Kees Uittenhout – Kaf. Het bloedige oproer tegen de stoommachines. ISBN 978-94-6365-133-2, 543 pagina’s, € 24,50. Leeuwarden: Uitgeverij Elikster 2019.