Nederlandse studente trouwt met een Turk
‘Zorg dat je hem waard bent, mijn dochter’.
Als Inge na haar gymnasiumopleiding in Leiden klassieke talen gaat studeren, krijgt ze een kamer in een studentenhuis. Eén van haar huisgenoten valt haar meteen op: ‘een Turkse jongen van 24 met ogen als zwarte koffie’. Hij onderscheidt zich niet alleen door zijn afkomst, maar ook door zijn volwassenheid. Verder studeert hij niet in Leiden, maar doet zijn master in Delft. De studentencultuur bevalt hem daar niet, ‘brallerig en puberaal’. Vandaar zijn keus voor deze stad. Inge en Ilhan delen een liefde voor jazzmuziek en raken daardoor bevriend. Als Ilhan haar in 1978 meeneemt naar zijn broer die in Wenen woont, vindt ze dat gewoon gezellig. Maar als hij later twee maanden naar Turkije gaat, mist ze hem zo verschrikkelijk dat ze de liefde herkent. Acht maanden later trouwen ze. ‘Een schijnhuwelijk voor een verblijfsstatus,’ denken sommigen. Maar nee, het is ware liefde en de verblijfsstatus is mooi meegenomen.
De twee hebben geen gewoon huwelijk. Ilhan heeft inmiddels kennisgemaakt met de Nederlandse cultuur, voor Inge ontsluit zich, op bezoek bij haar schoonfamilie, een wereld vol mooie, vreemde en nieuwe gebruiken. Ze heeft zich onmiddellijk vol ijver op de studie van de Turkse taal geworpen, maar de bloemrijke en vaak omzichtige wijze waarop deze in Ilhans moederland wordt gesproken maken het niet eenvoudig zich als schoondochter een plek te verwerven in zijn hoogopgeleide familie. Haar schoonmoeder, internist, had liever een Turkse schoondochter gehad en treedt haar wat stug tegemoet, afstandelijk, formalistisch. Haar schoonvader is opener, maar zegt toch wel: Zorg dat je hem waard bent, mijn dochter.’ Inge vindt het niet eenvoudig om daarmee om te gaan, want hoe gastvrij iedereen ook is, ze is en blijft een vreemde. Ze wint slechts langzaam het vertrouwen van haar anne, haar schoonmoeder.
Ook in Nederland wordt ze sinds haar huwelijk vaak anders behandeld dan ze voorheen gewend is geweest. Als zij en Ilhan bijvoorbeeld op zoek gaan naar woonruimte, blijkt alles altijd verhuurd als hun achternaam Aksoycan valt. Uiteindelijk grijpt Inges moeder in, belt voor dezelfde flats en hoort dat er vier in de verhuur staan, wel voor mevrouw De Bever. Pijnlijke confrontaties, die meermalen voorkomen. Ook zoontje Osman krijgt ermee te maken, maar de jongen heeft in zijn genen wel een flinke portie Hollandse nuchterheid meegekregen.
Auteur
Inge de Bever (1958) studeerde klassieke taal en letterkunde met als bijvak Turks aan de Universiteit Leiden. Na haar afstuderen werkte ze een paar jaar in het onderwijs, nam een ‘moederpauze’ van vier jaar en begon later een bureau als communicatieadviseur en tekstschrijver. Ze publiceerde in Tirade. Deze autobiografie is haar debuut. Een volgende boek – nu fictie – is in de maak.
Nederlanders hebben het over hun land als hun ‘vaderland’, in Turkije spreekt men over het ‘moederland’. Dat heeft te maken met de matriarchale cultuur die er heerst. De invloed van Atatürk heeft ervoor gezorgd dat het land overging op het westerse handschrift, dat vrouwen alle kansen kregen om te gaan studeren en dat kerk en staat werden gescheiden.
Inge en Ilhan zijn inmiddels bijna veertig jaar samen. Niet alleen het huwelijk tussen twee mensen van verschillende culturen vormt een rode draad in het verhaal, maar ook de groeiende genegenheid tussen Inge en haar schoonmoeder. De beide vrouwen komen elkaar nader, wederzijdse liefde gaat over alle grenzen.
Dit is een schitterend en belangwekkend boek. Mooi van taal, vol empathie geschreven, boeiend door de kennismaking met de vreemde cultuur. Onbekend maakt vaak onbemind. Dat onbegrip weet de schrijfster prachtig te doorbreken.
Inge de Bever – Moederland. Een vrouwenleven in twee culturen. ISBN 978-90-2829-013-6, 252 pagina’s, €20,00 Amsterdam: Uitgeverij Van Oorschot 2019.