Mensen die sensitiever zijn
In de vorm van een therapeutische sessie gaat de schrijfster in gesprek met de schrijvers Goethe en Thomas Mann en enkele van hun romanfiguren.
De auteur kreeg de opdracht een novelle te schrijven over het onderwerp hoogsensitiviteit, het overgevoelig zijn voor prikkels van buitenaf. Ze koos een opvallende vorm. In een denkbeeldige situatie bevindt ze zich in een zelfgedolven graf. Zij is het schrijven moe en wil deserteren, het schrijverschap ontvluchten. Door twee personen wordt ze uit het graf gehaald, het zijn haar schaduwzijden. Maarschalk Gianfranco Verbeke verbeeldt haar werkverslaafde kant en Moeke Verbeke haar zorgende, moederlijke kant. Zij hebben een therapeutische sessie georganiseerd die onder leiding zal staan van de Amerikaanse psychologe Elaine Aron. Zij is gespecialiseerd in hoogsensitiviteit en zal de bijeenkomst leiden.
Een belangrijke gast is Werther, een van de bekendste hoogsensitieve personen uit de wereldliteratuur. Hij komt voor in de roman Die Leiden des jungen Werthers, vroeger een verplicht boek op de middelbare school. Werther was verliefd op Lotte, maar werd afgewezen en pleegde zelfmoord. Zowel de schrijver Johann Wolfgang von Goethe als de romanfiguren Werther en Lotte komen naar de bijeenkomst.
Ook een andere roman speelt een rol: Lotte in Weimar. In deze roman van Thomas Mann vindt een ontmoeting van de oudere Goethe (= Werther) en Lotte plaats. Ook Thomas Mann en Charlotte Kestner-Butt (= Lotte) komen naar de sessie. De combinatie van deze roman met hun schrijvers en romanfiguren is een mooie vondst.
Auteur
Annelies Verbeke (1976) debuteerde in 2003 met de roman Slaap. Andere romans: Reus en Dertig dagen. Dit laatste boek kreeg maar liefst drie prijzen. Het genre waarin ze zich het meest thuis voelt is het korte verhaal. Ze stelde de volgende verhalenbundels samen: Groener gras, Veronderstellingen en Halleluja. Voor de laatste bundel kreeg ze de J.M.A. Biesheuvelprijs.
Het eerste gespreksonderwerp gaat over Werther. Deze overgevoelige jongen was bang om bij het lopen insecten te doden. Het bekendst is hij door zijn zelfgekozen dood. Tijdens die daad droeg hij een blauwe jas en een gele broek. In de sessie zegt Goethe hierover Mij bezorgt het koude rillingen, al die jongemannen die na het lezen van het boek in dezelfde kleren als mijn hoofdpersonage op dezelfde manier een kogel door het hoofd joegen.
Het is komisch hoe de schrijfster werkt met de twee romans en hun schrijvers en personages. Zo kan Goethe zich met kritiek richten op Thomas Mann over de manier zoals hij wordt neergezet in diens roman. Ook Charlotte is kritisch tegenover Mann, ze is een stijf en heel passief personage. De schrijfster gaat wel wat ver in haar fantasie als deze beroemdheden mee moeten doen aan een ontspanningsoefening. Daarnaast doen ze ook driftig mee aan het alcoholgebruik, met alle gevolgen van dien.
Allerlei thema’s komen aan bod, onder andere: schrijverschap, het vrouw zijn, gedwongen competitie, het oordeel van anderen over het werk. Ongewoon fel wordt het gezelschap als het gaat over de manier waarop anderen hun werk beoordelen. Er wordt verwezen naar Lotte in Weimar waar in hoofdstuk zeven een woede-uitbarsting van de romanfiguur Goethe staat: Waarom zouden ze mijn wetenschappelijk onderzoek niet volschijten, zo goed als ze mijn poëzie hebben ondergescheten met wat maar in de onderbuik zat? De ‘echte Goethe’ wijst er op dat de schuld van dit grove taalgebruik bij de schrijver Mann ligt. Zo was hij niet.
Een knappe, zeer goed geschreven novelle. Waarschijnlijk geschikt voor een klein publiek, want er wordt veel gevraagd van de lezer. Het valt niet mee helemaal mee te gaan in de fantasie van de schrijver. Toch levert deze sessie met de discussies tussen deze bijzondere personen soms verrassende resultaten op. Als studieobject voor wie goed belezen is heel interessant.
Annelies Verbeke – Deserteren. ISBN 978-90-223-3578-9, 119 pagina’s, € 17,50. Antwerpen: Uitgeverij Angèle / Manteau 2019.