Koerdische vrouwen nemen de wapens op in de strijd tegen IS
Hoe twee zussen gaan voor de erkenning van het Koerdische volk en het recht op de eigen taal, cultuur en grondgebied.
Het lijkt zo vredig die ochtend in 2011 in de stad Kobani in het Koerdische gedeelte van Noord-Syrië. De geur van versgebakken brood komt door de open deur van de bakkerij naar buiten, de eigenaar van de kleine supermarkt doet met veel kabaal de rolluiken omhoog, de buurvrouw hangt de dekens uit het venster en de oma van Zozan en haar oudere zusje Berfin vraagt of ze na schooltijd een paar boodschappen voor haar willen doen.
Maar ’s middags dringen de beelden van de protesten tegen het regime van president Bashar al-Assad via de televisie de huiskamer binnen. De Arabische Lente is nu ook in Syrië begonnen. De mensen willen vrij zijn. ‘Maar dat willen wij toch ook?’ zei mijn zus. ‘Waarom gaan wij de straat niet op?’ Papa staarde met een gespannen blik naar de televisie. ‘Onze tijd komt nog’, zei hij zacht. ‘Misschien wel eerder dan we hadden kunnen denken.’
Wat in 2011 begint als een conflict tussen de regering en de bevolking is in 2014 verworden tot een burgeroorlog waarin diverse partijen elkaar bestrijden. In deze chaos proberen de Koerdische politieke partijen hun regio richting autonomie te sturen. IS, ook Daesh genoemd, wil in dit gebied het kalifaat uitroepen. De aanval op het christelijke dorp Ma’loula is de start van moordpartijen, verkrachtingen, onthoofdingen en andere gruwelijkheden. En het Westen kijkt toe.
Wanneer vader naar het front wil vertrekken, kondigt Berfin aan dat ze zich gaat aansluiten bij de Vrouwelijke Beschermingseenheden van Rojava. Als Zozan dit tot zich door laat dringen, hoort ze zichzelf zeggen: ‘Ik ga ook. Ik ga met Berfin mee.’
Auteurs
De Koerdische auteur Azad Kardoi (1986) en de Nederlandse schrijfster Maria Luten (1966) willen meer bekendheid geven aan het lijden en strijden van het Koerdische volk. In begrijpelijke taal maken ze lezers duidelijk wat de oorzaken en gevolgen zijn van de verdeling van Koerdistan door Europese grootmachten, nu bijna een eeuw geleden. Die duren voort tot de dag van vandaag.
In het trainingskamp waar de zussen met veel andere jonge vrouwen naar toe worden gereden, krijgen ze niet alleen les in gevechtsoefeningen en sport, maar leren ze ook over de geschiedenis van Koerdistan. De training is loodzwaar, maar Zozan voelt zich er thuis. Ook Berfin heeft geen spijt van haar beslissing om zich bij de vrouwelijke strijders aan te sluiten. Het bericht dat hun vader in de strijd is omgekomen sterkt hen nog meer in het besef dat ze moeten vechten voor gerechtigheid en vrijheid.
En vechten moeten ze als Kobani van alle kanten wordt ingesloten. Branden, beschietingen en bombardementen laten bijna niets van de stad over. Bij een bom op het ziekenhuis komt hun moeder om. Veel van hun kameraden vinden de dood en ook Berfin komt op gruwelijke wijze aan haar einde. Nog wekenlang werd er zwaar gevochten, we kamden de hele stad uit, wijk na wijk, huis na huis, ondanks heftige tegenstand vochten we ons hart uit ons lijf, doodden de vijanden of wanneer de situatie het toeliet, namen we ze gevangen en voerden ze weg. Op 26 januari 2015 lukt het de Koerdische strijders de stad totaal terug te veroveren.
Velen zullen gehoord hebben van de vrijheidsdrang van de Koerden en hun wens om de eigen cultuur en taal in een autonoom gebied gestalte te geven. In dit boek krijg je zicht op de strijd van binnenuit en dan vooral vanuit de vrouwelijke strijders. De standvastigheid van deze vaak nog heel jonge vrouwen is imponerend. Wat de vele moorden die van hun kant worden gepleegd met hen doet, komt echter niet aan bod. Het kan niet anders dan dat dit besef in hun leven nog wel naar boven zal komen.
Het streven van de beide auteurs om meer bekendheid te geven aan deze onmenselijke strijd blijkt nodig te zijn. Een schokkend verhaal. Te vrezen valt dat er nog meer boeken over het lijden van deze mensen geschreven zullen worden. Een puntje van kritiek: er staan wel heel veel komma’s waar een nieuwe zin had moeten beginnen.
Maria E. Luten & Azad Kardoi – Koerdistan: De zussen van Kobani. ISBN 978-90-829423-0-9, 134 pagina’s, € 23,50. Huizen: Koerdistanboeken 2019.
N.B. De opbrengst van de Koerdistanboeken wordt geheel besteed aan projecten die oorlogsslachtoffers ondersteunen, in het bijzonder aan educatie voor Koerdische kinderen.