Pleidooi voor de nuance
Weerbericht De Breij: wisselend bewolkt.
‘Inclusiviteit is links, autorijden rechts. Wie geen vlees eet is links, biefstuketers zijn rechts. Kunst is overbodig en al helemaal als die van onze belastingcenten betaald moet worden…’ Als we een wedstrijd zouden houden wie het meeste zwarte of het meeste witte opmerkingen zou kunnen maken zijn we voorlopig nog niet klaar. Maar dan hebben we wel oorlog. Kan het allemaal niet wat genuanceerder? Vast. Maar, waarschuwt de auteur en ‘Nuance is geen schaamlap voor de waarheid. Nuance is het gereedschap om de waarheid te vinden. Nuance is het kwastje in de handen van de onderzoeker die onder het zand een eeuwenoud geraamte blootlegt.’ Wiens geraamte? Even kwasten, beetje stof weg hier, beetje meer zicht daar en kijk, daar ligt het, in alle openheid: de waarheid. Die waarheid, daarnaar is de schrijfster in haar nieuwste boek op zoek. Want, is haar boodschap: ‘zoek de nuance. Vind de waarheid.’
Auteur
Claudia de Breij (1975) staat sinds haar zesde op het podium. In 1995 startte ze een studie Algemene Letteren, maar gaf de pijp na twee jaar – in het bezit van een propedeusediploma – aan Maarten. Ze begon als cabaretier en vulde de financiële gaten met radiowerk. De Breij verzorgde in 2016 de traditionele Oudejaarsconference. In 2015 verscheen haar boek Neem een geit.
Het lijkt er bijna op of deze cabaretier, schrijfster en tv-ster in de leer is geweest bij de politieke partij die zich er altijd op beroept dat men de nuance zo hoog in het vaandel heeft staan. Maar wie haar laatste bundel stukje bij beetje leest, ontdekt dat deze lachebek helemaal niet doende is met grappen en grollen maar continu bezig is haar lezers, haar publiek een spiegel voor te houden. Soms is die spiegel vriendelijk roze gekleurd, dan lachen we en voelen we ons plezierig door haar woorden, maar nog geen minuut daarna geeft ze ons met de mattenklopper, wijst ze ons – en bepaald niet zachtzinnig – op het feit dat er een hele aarde ligt op te warmen en dat onze nazaten met de brokken komen te zitten.
Ze biedt de ups and downs op een presenteerblaadje aan en wijst ons tussen neus en lippen door op onze verantwoordelijkheden. Om in de naderende decembersfeer te komen verhaalt ze van een bezoek aan de kerstshow van het tuincentrum. Ze houdt van kerstspullen, alle show en kitsch en zingende kerstmannetjes daargelaten. Als je daar rondloopt en al die oude kerstliedjes hoort dan kan je dag niet meer stuk tenslotte. Maar dat geldt niet voor iedereen. Een man wijst haar verontwaardigd op een doos met clusterverlichting. ‘Clusterverlichting mevrouw. Dat komt door die moslims weet u dat? (…) Clusterbommen, ja dat kennen ze wel, die IS-strijders. Een knieval is het. En onze cultuur dan?’ Intussen galmt het ‘in de mensen een welbehagen’ uit de luidsprekers. Mooi hoor.
In deze bundel vol mijmeringen, bespiegelingen, vrolijke momenten en vrij veel overpeinzingen-hoe-het-beter-kan is De Breij op haar best. Graag vertel ik nog één verhaal dat een sprookje zou kunnen zijn als het happy-end niet ontbrak. Maar wie weet vult een ander dat in.
Het is het verhaal van een muzikant, een saxofonist. Hij moest vluchten toen de oorlog uitbrak en de bommen vielen. Toen de vluchtelingenorganisatie vroeg: naar welk land wil je?, zei hij zonder aarzelen ‘Nederland. Want daar komt Candy Dulfer vandaan. Zij is de beste saxofoniste.’ Hij kwam met zijn gezin in Nederland. Toen het kerst werd, speelde hij op de markt van zijn dorp de kerstliederen die iedereen kende. Het dorp nam hem op.
Tot de kersttijd voorbij was. Hij toerde met Claudia’s eerste oudejaarsconference in 2016, maar daarna was hij weer werkloos. En nu, vraagt Claudia de Breij: ‘Heeft iemand misschien een restaurant waar hij zou mogen spelen het liefst avond aan avond, laat het weten – als het even kan voor de kerst.’
Moet ik dit boek verder nog aanbevelen? Goed. Het is het lezen meer dan waard.
Claudia de Breij – Lang leve ons. Wie willen we eigenlijk zijn? ISBN 978-94-9292-881-8, 172 pagina’s, €19,99. Amsterdam: Uitgeverij Pluim 2019.
NB Ook 2019 sluit Claudia de Breij af met een Oudejaarsconference af. Die zal door NPO live worden uitgezonden om 22.00 uur.