Ontworteling
Fascistische dictaturen jagen bannelingen op. Een epos over loyaliteit en liefde.
Terwijl Hitler zich warmloopt voor zijn totale oorlog, staan in juli 1936 fascistische militairen op tegen de democratisch gekozen Spaanse regering. De opstand wordt aangevoerd door generaal Franco, achter wiens onbetekenende uiterlijk een kil, wraakzuchtig en wreed karakter schuil gaat. Met ijzeren hand, gesteund door het leger en de Katholieke Kerk wil hij terug naar de koninklijke glorie van het verleden. De burgeroorlog die honderdduizenden doden kost, eindigt in januari 1939 met de retirada, de vlucht van nog eens een half miljoen verpauperde vluchtelingen die een goed heenkomen zoeken over de Franse grens. Onder hen zijn de jonge arts Victor Dalmau, zijn moeder Carme en Roser, de verloofde van zijn gesneuvelde broer Guillem. De tocht over de Pyreneeën betekent onbeschrijfelijk lijden in de felle kou. Eenmaal in het weinig gastvrije Frankrijk wacht er alleen nog het kale strand bij de kustplaats Argelés sur Mer. Roser is in verwachting. Een kuil in het zand moet bescherming bieden.
Zo begint dit verhaal over vluchtelingen. Met doorzetting en een enkele meevaller lukt het om een plekje aan boord van de Winnipeg te krijgen. De Winnipeg is een Franse stoomboot die in september 1939, na inspanningen van de Chileense dichter Pablo Neruda, 2200 Spaanse vluchtelingen van Toulouse naar Chili zal brengen. Op dat moment is de links georiënteerde president Pedro Aguirre Cerda aan het bewind. De Spaanse immigranten zijn welkom in Chili, het Langgerekte Bloemblad aan Zee.
Chili is als een nieuw vaderland. De meeste Spanjaarden worden warm ontvangen. Ver van de uitslaande wereldbrand aan de andere kant van de globe slagen ze erin een nieuw bestaan op te bouwen. Victor bemachtigt een Chileense artsen-licentie en gaat in een ziekenhuis aan de slag.
Roser baart een zoon. Ze kan gelukkig goed voor zichzelf zorgen, want de getalenteerde vrouw heeft in Spanje muziek gestudeerd en ontwikkelt zich tot een begenadigd pianiste. Ze zal nooit zonder werk zitten.
Het noodlot slaat toe als op 11 september 1973 de fascistische generaal Augusto Pinochet de macht grijpt en de gekozen president Salvador Allende wordt vermoord. Met hulp van de CIA worden 130.000 linkse tegenstanders opgepakt, 10.000 van hen vermoord en vluchten tallozen vooral naar Venezuela. Onder hen zijn er ook velen die ooit aan Franco waren ontsnapt en nu wachten op de dood van de Caudillo. Zouden ze terug kunnen keren naar Spanje?
Auteur
De Chileense Isabel Allende (1942) is de meest gelezen vrouwelijke schrijver in het Spaanse taalgebied. Ze debuteerde in 1982 met Het huis van de geesten, dat ook werd verfilmd. Ze schreef meer dan twintig romans. Recente boeken van haar hand zijn Ripper, de Japanse minnaar en De winter voorbij. Deze roman is een familie-epos.
Als Victor en Roser zich in Chili vestigen, verbinden zij zich door liefde en vriendschap aan de prestigieuze Chileense familie Del Solar. Dit contact voert naar onverwachte ontwikkelingen en zorgt voor verrassende wendingen.
Een extra complicatie is dat Victor Dalmau en Salvador Allende schaakvrienden zijn. Na de coup van Pinochet loopt zijn leven daardoor groot gevaar.
Een boek over passie en solidariteit. Het verhaal ontwikkelt zich in een opwindend ritme van korte hoofdstukken. De personages krijgen veel diepgang. Daarnaast geeft de historische onderbouwing een duidelijk kader waardoor het magisch realisme van de schrijfster wordt getemd. Daarentegen blijft haar feministische interesse goed herkenbaar en is er royale ruimte voor spanning, emotie en een opwindende, dramatische finale.
Deze buitengewone roman behoort beslist tot de top van het oeuvre van Allende.
Isabel Allende – Bloemblad van zee. Vertaald uit het Spaans (Largo pétalo de mar) door Rikkie Degenaar. ISBN 978-90-284-5009-7, 384 pagina’s, € 22,99. Amsterdam: Wereldbibliotheek 2020.