Trip door ons lijf
Sterven is het laatste wat je lichaam wil doen.
Dit boek is geen medisch naslagwerk en ook geen studieboek over biologische menskunde. Wel word je bijgepraat hoe je in elkaar zit. Wat we afweten van het menselijk lichaam en waar we nog steeds geen idee van hebben en alles wat daar tussen zit en tussen heeft gezeten.
Rond 1800, toen onthoofdingen aan de orde van de dag waren, was men geïnteresseerd hoelang een hoofd nog leefde als het van de rest was gescheiden. In 1803 probeerden twee Duitse onderzoekers de kwestie wetenschappelijk te benaderen. Zodra een hoofd was gevallen sloegen ze er op om enig teken van alertheid op te roepen en riepen: ‘Hoort u mij?’
Aangezien geen enkel hoofd antwoordde was de conclusie dat het verlies van bewustzijn te snel optrad om te kunnen meten. Zo’n hoofd ging er overigens niet gemakkelijk af. Zelfs met een scherp zwaard was het handmatig nog een hele klus. De guillotine bleek een uitkomst. Overigens zijn er nog vragen genoeg over het menselijk hoofd. Waarom hebben we van die kleine beweeglijke wenkbrauwen en nog vreemder, waarom heeft iedereen een kin?
Het heeft heel lang geduurd voordat men in de gaten waarvoor bloed diende of waarom het circuleerde. En wat de ademhaling ermee te maken had. Wat ook zo merkwaardig is dat artsen zo lang hebben vastgehouden aan de nutteloze en soms gevaarlijke aderlatingen. Meesterlijk is daarbij de ontdekking van de verschillende bloedgroepen, al weet men nog steeds niet waar die voor nodig zijn.
Uiteraard komen ook ziektes langs die lange tijd arts en patiënt voor een raadsel stelden. Berucht is diabetes en de gouden vondst van het bestaan van insuline. Rugklachten behoren ook tot de ongemakken. Waarom lijdt alleen de mensensoort hier zo vaak aan? Komt het omdat onze soort relatief goed is in lopen en rennen en dat we het klimmen hebben afgeleerd?
Mensen bewonen de wereld, maar wel beschouwd is, de zeeën meegerekend, slechts 4% van de aardbodem geschikt om door mensen bewoond te worden. Op die postzegel zijn we overigens bereid elkaar af en toe flink de hersens in te slaan.
Een mens haalt 550 miljoen maal adem. Dat gaat niet altijd goed. Eén van de belemmeringen is het optreden van astma. Ondanks de spectaculaire zoektocht naar deze ziekte is het nog steeds onbekend waardoor astma wordt veroorzaakt. Longkanker is natuurlijk weer een andere categorie. Het is nog maar kort geleden dat de ziekte meestal wordt veroorzaakt door roken. Halverwege de vorige eeuw was men daar nog niet uit en zei een gespecialiseerde hoogleraar dat longkanker net zo goed geweten kon worden aan de ontwikkeling van nylonkousen. Trouwens, wat is de hik en hoe kom je ervan af?
Er is een tijd geweest dat men het bestaan van vitamines naar het rijk der fabelen verwees..
Nu besteedt men in de VS per jaar 40 miljard dollar aan voedselsupplementen. Wanneer je iets in je mond stopt duurt het doorgaans 55 uur voordat je het op de WC uitscheidt, voor vrouwen is dat 72 uur. Uiteraard een gemiddelde bij gezonde mensen, bij diarree (racekak) gaat het vanzelfsprekend sneller.
En wat te zeggen van onze slaap. Hoe komt het dat we in onze slaap, ook niet in een vreemd bed, nooit uit dat bed vallen? Men leze hoe het lichaam daarvoor zorgt.
En waarom komt zelfdoding vooral in het voorjaar voor en is snurken de belangrijkste oorzaak van slapeloosheid? En gapen zelfs foetussen, is griep één van de gevaarlijkste ziekten. Kanker maakt je lichaam zelf, dus je maakt je eigen moordenaar, met kanker vermoord je je dus zelf, kanker is een echte zelfmoordenaar. Dit in tegenstelling met infecties, ongelukken, voedselvergiftigingen en alle andere doodsoorzaken.
Auteur
Bill Bryson (1951) is een Amerikaans-Britse schrijver van reisboeken, alsmede van boeken over de Engelse taal en wetenschappelijke onderwerpen.
Dit is een verrukkelijk reisboek door ons stelsel van vlees, botten en bloed. Met de nodige humor (onze anderhalve kilo hersenen voelen aan als een iets te lang gekookte roompudding), wordt de lezer smakelijk onderhouden over zijn eigen lijf.
Bill Bryson – Het lichaam. Een reisgids. Vertaald uit het Engels (The Body, A Guide for Occupants) door Jan Willem Reitsma en Albert Witteveen. ISBN 978-90-450-4002-8, 447 pagina’s, € 29,99. Amsterdam: Atlas Contact 2019.