Banić ploetert door…
Onder valse voorwaarden ingehuurd?
Op de een of andere manier heeft het vroegere Joegoslavië mij als Mediterraan antropoloog altijd gefascineerd. Ook omdat het, evenals trouwens de voormalige Sovjet-Unie, in ging tegen de lange tijd geldende theorieën van staatsvorming die in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw opgang deden in de Sociale wetenschappen met als grote voorganger de civilisatiesocioloog Norbert Elias. In plaats van steeds grotere staatkundige verbanden, zoals Duitsland, Italië en Europa (destijds) blijken een aantal van die verbanden overhevig aan verschijnselen van erosie en ontbinding.
In Joegoslavië kregen de centrifugale krachten de overhand na de dood van de dictator Tito en het uiteenvallen van de eenheidsstaat viel daar min of meer samen met de val van het communisme. Dit boek, hoewel in eerste instantie een misdaadroman, ademt in alles het onzekere begin van het onafhankelijke Kroatië, na het ineenstorten van het communistische regime.
De hoofdpersoon, de voormalige politie-inspecteur Banić, heeft zich in de Kroatische hoofdstad Zagreb gevestigd als privédetective, een tot dan toe onbekend beroep in Kroatië. Velen, waaronder zijn voormalige collega’s bij de politie, moeten daaraan wennen en hijzelf eigenlijk ook. Hij verdient zijn brood voornamelijk met het schaduwen van vrouwen die door hun echtgenoot van overspel worden verdacht, een saaie bezigheid. Zijn bureautje bevindt zich in de doorgang van een pornobioscoop, ook een nieuwigheid. Met de operateur Paco, een vreemde vogel, heeft hij een soort van vriendschappelijke relatie.
Ondertussen ligt zijn ex in scheiding met haar huidige man, een werkeloos geworden communistisch politicus. Banić vreest dat ze weer toenadering tot hem zal zoeken. En dan wordt er voor het eerst kerstmis gevierd en moet hij een cadeautje kopen voor zijn zestienjarige dochter Nika, die hij steeds minder begrijpt. Grappig is te lezen dat je nu opeens je kerstcadeaus in het Oostenrijkse Graz kunt kopen op zo’n 200 km afstand.
En dan krijgt hij opeens een interessante opdracht, waarvoor hij riant wordt betaald. De eigenaar van een antiekwinkel vraagt hem zijn vermiste vrouw op te sporen.
Auteur
De Kroaat Goran Tribusan (1948) schrijft niet alleen romans, maar ook scenario’s voor films. Hij is hoogleraar aan de theater en filmacademie van Zagreb. Dit boek is na Andermans zaken en Het grijze gebied de uitstekend ‘los’ te lezen derde thriller met Nicola Banić als hoofdpersoon, zij het dat de immer voortploeterende jazzliefhebber deze keer de politiepet aan de kapstok heeft gehangen en nu voor eigen rekening speurt. Hij heeft een apart soort humor: …een dikke verpleegster met een uit de hand gelopen reet, die onophoudelijk ginnegapte zoals domme vrouwen kunnen lachen om foute mannengrappen.
Banić stort zich in de zaak en zijn naspeuringen brengen hem naar het elegante vakantie-eiland Lošinj in de buurt waarvan enige tijd geleden een zeiljacht was gezonken. Maar wat moet je als speurder wanneer je opdrachtgever blijkt te zijn overleden? Een ander zou zijn werkzaamheden staken en het ontvangen voorschot in zijn zak steken. Maar zo zit Banić niet in elkaar…
Als lezer zwoeg je graag met de atypische speurder Banić mee, onderwijl genietend van een spannende plot en een met veel (post-) communistische humor neergezet tijdsbeeld van het toenmalige Kroatië.
Goran Tribusan – De diepere kant van de baai. De derde zaak van rechercheur Banić. Vertaald uit het Kroatisch (Dublja strana zaljeva) door Sanja Kregar. ISBN 978-94-92160-16-4, 284 pagina’s, € 24,50. Amsterdam: Uitgeverij KLIN 2019.