Moet de Witte de Withstraat worden omgedoopt? Zo ja, waarom eigenlijk?
Niets is hier blijvend. Standbeelden kunnen worden verwijderd en ook straatnamen kunnen worden omgenoemd als zich te veel mensen aan de naamgever gaan ergeren.
De afgelopen halve eeuw hebben regelmatig actiegroepen met meer of minder succes geprotesteerd tegen standbeelden van ‘foute’ helden als bijvoorbeeld Generaal Jo van Heutsz (1851-1924), de veroveraar van Atjeh en zijn verre voorganger als gouverneur-generaal van het voormalig Nederlands-Indië Jan Pieterszoon Coen (1587-1629). Min of meer tegelijkertijd wordt er gepleit van het omnoemen van straatnamen als men (dus de actievoerders) vindt dat er het nodige is aan te merken op handel en wandel van de persoon uit het verleden naar wie de straat is vernoemd.
Het verwijderen van een standbeeld heeft minder voeten in de aarde dan het omnoemen van een straat, zoals we in dit boek kunnen lezen. Het brengt kosten en veel werk met zich mee voor zowel overheid (er moeten wijzigingen worden aangepast in alle mogelijke administraties), zakenleven (wijziging adresbestanden, stadsplattegronden en bijvoorbeeld Tom Tom) en natuurlijk de inwoners die op alle mogelijke plaatsen hun gegevens moeten (laten) veranderen. Zoiets stuit om veel weerstand, hoewel het veranderen van de naam van Amsterdamse Stalinlaan in Vrijheidslaan na de Russische inval in en onderdrukking van Hongarije (1956) ook op steun van de bewoners kon rekenen.
Auteur
Jan Hoff studeerde rechten, antropologie en management. Hij was betrokken bij veel stedelijke ontwikkelingen en vernieuwingen. Daarnaast reisde over de halve wereld en leidde een vol en bewogen leven. Door een chronische aandoening moest hij zijn leven omgooien en verhuisde naar West-Friesland, waar hij nu boeken schrijft en handelt in kunst.
De centrale vraag van dit boek is Wat moeten we doen met de helden van toen? Politici, journalisten en een breed publiek zijn hierin geïnteresseerd, ook al staan ze niet onder druk om de status quo te veranderen. Er is zeker behoefte aan informatie.
Op het omslag lezen we ook nog: Weg met de Coentunnel en de Bachstraat? Een groot aantal nationale en buitenlandse bestuurders, oorlog- en koloniale ‘helden’, kerkhervormers, kunstenaars en andere min of meer verdienstelijke lieden passeren de revue, zoals Ferdinand Porsche, Maarschalk Philippe Pétain, de hertog van Alva, Winston Churchill, Abraham Lincoln, Maarten Luther, Johannes Calvijn, Dietrich Bonhoeffer, Henry Ford, Ernest Hemingway, Elvis Presley, Gúnther Wallraff, Michael Jackson, Fred Astaire, Christoffel Columbus, Johan van Oldenbarnevelt, Karel Appel, Joost van den Vondel, P.C. Hooft, Jacob Cats, Leni Rieffenstahl, Marika Rökk, Johannes Heesters, Marlene Dietrich, Walt Disney, Jan Pieterszoon Sweelinck, Lale Andersen, Albert Plesman, Anthony Fokker, Tinus Ossendorp, Douglas MacArthur, Prins Bernhard, Johan Maurits van Nassau, Michiel de Ruijter, Peter Stuyvesant, Aung San Suu Kyi, Truus Menger, Anton de Kom en Nelson Mandela.
De geboden informatie zou een eerste aanzet tot meningsvorming over de desbetreffende persoon kunnen zijn. Was hij (soms zij) in het verleden een antisemiet, oorlogsmisdadiger, wrede koloniaal, slavenhouder of iets ander abjects is geweest? In de tussentijd verneem je informatie over zaken als de Hanze, de Synode van Dordrecht en Waar komen straatnamen vandaan, Het ontstaan van de Gouden Eeuw en De geschiedenis van de slavenhandel in een notendop.
Een index van personen zou van dit boek ook een mooi naslagwerk maken, te meer daar er wel veel hoofd- en bijzaken door elkaar lopen, wat het opzoeken niet vergemakkelijkt.
Op het omslag lezen we ook nog Er is geen koe zo bont of er zit wel een vlekje aan. En Wie zonder zonde is gooie de eerste steen. Dat zal ieder redelijk mens met de auteur eens zijn.
Soms wordt de lezer wel bedolven onder de informatie. Zei niet Godfried Bomans ‘Schrijven is schrappen?’
Desalniettemin is er veel interessante en relevante informatie uit dit boek te halen.
Jan Hoff – De strijd om straatnamen. ISBN978-94-6323-778-5, 300 pagina’s, € 10,00. Enschede: Boekengilde 2018.